خلاهای موجود در قضاوت ارسطو درباره ی هفت نمایش نامه ی بازمانده از آیسخولوس

بوطیقای «ارسطو» مشحون از اطلاعات ارزشمندی است که به دلیل ساختار طرح وار کتاب، محتاج تفسیر است. یکی از این بخش ها، قضاوت ارسطو از ابتکارات تراژدی سرایان است. در این میان، بررسی قضاوت ارسطو از «آیسخولوس»، به دلیل قدمت آثار او، ضرورتی مضاعف دارد. ارسطو چهار ابتکار به آیسخولوس نسبت می دهد که عبارت اند از: افزایش بازیگران و نقشوران نمایش ها، کاهش اهمیت خنیاگران، توجه به گفت وگوی شخصیت ها، و به گزینی «موتوس». قضاوت هایی درباره ی ابتکارات آیسخولوس که بسیاری از پژوهش گران بوطیقا و ادبیات نمایشی، به تبع ارسطو آن ها را مولفه های ثابت آثار آیسخولوس در نظر گرفته اند. از این میان، اگرچه سه مورد اول این مولفه ها، تاحدی به یکدیگر نزدیک است؛ باتوجه به زاویه ی متفاوت نگاه، ارسطو آن ها را از یکدیگر جدا کرده است. باتوجه به اهمیت الگوی ارسطو در نقد و بررسی نمایش نامه های آیسخولوس و دیگر شاعران شاخص یونان باستان، هدف اصلی این پژوهش، بررسی میزان سازگاری الگوی ارسطو با هفت نمایش نامه ی آیسخولوس و واکاوی خلاهای این چارچوب و خطاهای ارسطو، در بررسی آثار این نمایش نامه نویس بوده است. روش پژوهش نیز به ترتیب چنین است: مطالعه ی تمام آثار آیسخولوس و بوطیقای ارسطو برای دستیابی و شناسایی نوعی تحلیل های مستقیم ارسطو از آیسخولوس و شناسایی مولفه های ارسطویی و مقابله ی آن ها با تمام آثار باقی مانده از او و همچنین تحلیل معیارهای مزبور و بررسی تطور آن ها در آثار آیسخولوس به ترتیب قدمت سرایش. یافته های این پژوهش نشان می دهد، از مولفه های چهارگانه ی یادشده، قضاوت ارسطو از موتوس با آثار آیسخولوس عمدتا همخوانی دارد؛ اما در مولفه های افزایش بازیگران و کاهش اهمیت خنیاگران، مثال های نقض متعددی در تطبیق هفت نمایش نامه ی آیسخولوس و بوطیقای ارسطو می توان دید. به نظر می رسد، یکی از علل اصلی این تناقض و خلا در چارچوب، بررسی نکردن تمام آثار آیسخولوس و تکیه بر دیگر شاعران برتر یونان در تدوین بوطیقا بوده است.