تاثیر آللوپاتی عصاره آبی و اتانولی اندام های هوایی اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) در مقایسه با علف کش 4،2- دی کلروفنوکسی استیک اسید بر مراحل رشدی علف هرز تاج خروس (Amaranthus retroflexus L.)

تاج خروس (Amaranthus retroflexus L.) یکی از مهمترین علف های هرز جهان و از نظر میزان خسارت وارده بر گیاهان زراعی سومین علف هرز غالب دولپه ای در سطح جهان است. کاهش مصرف علف کش های شیمیایی از طریق جایگزینی روش های غیر شیمیایی در مدیریت پایدار کشاورزی توصیه می شود و استفاده از تاثیر دگرآسیبی گیاهان یکی از این روش هاست. از سویی، حساسیت گیاهان در مراحل مختلف رشد به دگرآسیبی متفاوت می باشد.

به منظور بررسی اثرهای دگرآسیبی عصاره آبی و اتانولی اندام های هوایی اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) بر مراحل رشدی گیاه هرز تاج خروس (Amaranthus retroflexus)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه شرکت باریج اسانس کاشان انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل عصاره آبی و اتانولی اکالیپتوس در سه غلظت 50، 75 و 100 درصد و سه تیمار شاهد شامل 4،2- دی کلروفنوکسی استیک اسید (توفوردی) با غلظت 2 در هزار، آب مقطر و الکل 70% بود. تیمارها در سه مرحله پنج برگی، هفت برگی و ساقه دهی بر روی گیاهان اعمال شدند. اندازه گیری صفات مورد مطالعه در هر سه مرحله رشد یک هفته بعد از اعمال تیمار انجام شد. برای اندازه گیری صفات، 10 بوته از گلدان به صورت تصادفی انتخاب شد. صفات مورد بررسی شامل طول و عرض برگ، وزن تر و خشک برگ های بوته، وزن تر و خشک ساقه، طول ساقه، طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک کل بوته و نسبت اندام های هوایی به ریشه بود. برای اندازه گیری طول و عرض برگ، طول ریشه و ساقه از خط کش استفاده شد. تجزیه واریانس داده ها با استفاده از نرم افزار Mstatc انجام گردید. در صورت معنی دار بودن اثر عامل آزمایشی، از آزمون LSD برای مقایسه میانگین ها استفاده شد.

عرض برگ، وزن تر و خشک برگ، طول ساقه، وزن تر و خشک ساقه، طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک کل بوته و نسبت اندام هوایی به ریشه به طور معنی داری تحت تاثیر مرحله کاربرد عصاره ها قرار گرفت. تاثیر غلظت عصاره های مختلف آبی و اتانولی اکالیپتوس بر طول و عرض برگ، وزن تر و خشک برگ کل بوته، طول ساقه، وزن تر و خشک ساقه، طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک کل بوته و نسبت اندام هوایی به ریشه معنی دار بود. پاشش در مرحله ساقه دهی و 5 برگی به ترتیب دارای بیشترین و کمترین عرض برگ، طول ساقه و وزن خشک ریشه بودند. کاربرد آب مقطر در مرحله ساقه دهی بیشترین طول برگ (3.06 سانتی متر)، وزن تر و خشک برگ کل بوته (به ترتیب1.00 و 0.2764 گرم)، وزن تر و خشک ساقه (به ترتیب 1.35 و 0.393 گرم) و وزن تر و خشک کل بوته (به ترتیب 2.80 و 0.801 گرم) را تولید کرد. کاربرد غلظت 75 درصدی عصاره اتانولی اکالیپتوس در مرحله 5 برگی منجر به کمترین وزن تر و خشک برگ کل بوته (به ترتیب 0.188 و0.0521 گرم)، وزن تر و خشک ساقه (به ترتیب 0.303 و0.046 گرم) و وزن تر و خشک کل بوته (به ترتیب 0.633 و 0.1157 گرم) گردید.

عصاره های آبی و اتانولی اکالیپتوس باعث کاهش معنی دار شاخص های رشدی در علف هرز تاج خروس شد و تاثیر بازدارندگی آن در بیشتر صفات با کاربرد علف کش توفوردی اختلاف معنی داری نداشت. تاثیر عصاره اتانولی اکالیپتوس بر کاهش رشد تاج خروس بیشتر از عصاره آبی آن بود. با توجه به اینکه تقریبا همه عصاره گیاه یا به صورت الکلی یا آبی باعث کاهش معنی دار در رشد تاج خروس شده است، شاید بتوان با ترکیب کردن و کاربرد آنها به عنوان یک علف کش طبیعی یا به صورت خاکی یا برگی از فشار این علف هرز بر گیاهان زراعی کاست.