اثرات دگرآسیبی و ضد قارچی عصاره آبی اندام های زعفران (Crocus sativus) بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاه چه خاکشیر تلخ (Sisymbrium irio) و رشد قارچ فوزاریوم (Fusarium solani)

با هدف ارزیابی خاصیت دگرآسیبی و قارچ کشی عصاره برگ و بنه زعفران بر خصوصیات جوانه زنی و رشدی علف هرز خاکشیر تلخ و قارچ فوزاریوم سولانی آزمایش های مستقل به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1401 انجام شد. عامل اول آزمایش دگرآسیبی شامل دو نوع اندام زعفران (برگ و بنه) و عامل دوم هفت غلظت عصاره (صفر، 25/0، 5/0، 1، 5/1، 2 و 4 درصد وزنی- حجمی) بودند. عامل اول آزمایش ضدقارچی شامل دو نوع اندام زعفران (برگ و بنه) و عامل دوم شامل هفت غلظت عصاره (صفر، 0312/0، 625/0، 125/0، 25/0، 5/0 و 1 وزنی-حجمی) بودند. نتایج نشان داد که نوع عصاره بر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، طول و وزن ریشه چه، طول و وزن ساقه چه و وزن و بنیه گیاه چه خاکشیر تلخ معنی دار بود و عصاره بنه دارای آثار منفی بیشتری نسبت به عصاره برگ بود. با افزایش غلظت عصاره، اثر بخشی آن نیز بیشتر شد به طوری که افزایش غلظت عصاره به چهار درصد سبب کاهش معنی دار طول و وزن ریشه چه، طول و وزن ساقه چه، وزن و بنیه گیاه چه خاکشیر تلخ شد. نتایج اثر متقابل نشان داد که کم ترین درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول و وزن تر ریشه چه، وزن تر و خشک ساقه چه و وزن خشک گیاه چه خاکشیر تلخ از غلظت چهار درصد عصاره بنه مشاهده شد. نتایج اثر متقابل نوع عصاره در غلظت عصاره بر قطر کلونی قارچ فوزاریوم سولانی نشان داد که تمام غلظت های مورد استفاده برای عصاره بنه مانع از رشد قارچ فوزاریوم در هر چهار مرحله نمونه برداری شدند. در عصاره برگ، غلظت های 125/0، 25/0، 5/0 و 1 درصد به طور کامل مانع رشد قارچ فوزاریوم در هر چهار مرحله نمونه برداری شدند. در نهایت نتایج این آزمایش ها نشان داد که اثر ضدقارچی و هم چنین اثر ممانعت کنندگی از جوانه زنی و رشد خاکشیر تلخ در عصاره بنه زعفران بیش تر از عصاره برگ است. لذا با در نظر گرفتن نتایج این تحقیق و انجام پژوهش های بیش تر و کامل تر در زمینه اثر قارچ کشی و دگرآسیبی عصاره اندام های زعفران می توان جهت تولید قارچ کش و علف کش طبیعی به این عصاره ها توجه بیشتری نمود.