اثر سطوح مختلف پودر دانه رازیانه و سیاه دانه بر فراسنجه های تخمیر شکمبه و جمعیت پروتوزا گوسفندان سنجابی به روش برون تنی و درون تنی

مطالعه حاضر در قالب دو آزمایش به روش برون تنی و درون تنی طراحی و اجرا شد. در آزمایش اول (درون تنی)، تعداد 18 راس بره چهار تا شش ماهه نژاد سنجابی با میانگین وزن 7/6±8/30 کیلوگرم به طور تصادفی به سه گروه با شش تکرار تقسیم شدند. تیمارها شامل: گروه شاهد (جیره پایه حاوی 65 درصد کنسانتره و 35 درصد علوفه بدون افزودنی)، گروه رازیانه (جیره پایه به علاوه 20 گرم رازیانه در کیلوگرم کنسانتره) و گروه سیاه دانه (جیره پایه به علاوه 20 گرم سیاه دانه در کیلوگرم کنسانتره) بودند. در آزمایش دوم (برون تنی)، سطوح صفر، 5، 25 و 50 میلی گرم از پودر گیاه رازیانه و سیاه دانه به شیرابه شکمبه جمع آوری شده از شش راس بره نژاد سنجابی (گروه شاهد آزمایش اول) افزوده شد. شیرابه شکمبه در هر دو آزمایش از راه لوله مری گرفته شد. تولید گاز، pH، غلظت نیتروژن آمونیاکی، کل اسیدهای چرب فرار، قابلیت هضم آزمایشگاهی و درون تنی ماده آلی و شمارش پروتوزوا اندازه گیری شد. در آزمایش درون تنی، همه جمعیت های پروتوزوایی مطالعه شده در گروه های تیمار شده با رازیانه و سیاه دانه کاهش یافت (05/0P˂). در آزمایش برون تنی، افزودن دانه رازیانه سبب کاهش قابل توجهی در تولید گاز شد (0001/0P˂) و میزان ماده آلی تجزیه شده و مقدار توده میکروبی در سطوح 25 و 50 میلی گرم رازیانه در مقایسه با گروه شاهد کمتر بود (05/0P˂). غلظت نیتروژن آمونیاکی در همه سطوح سیاه دانه و در سطح 50 میلی گرم رازیانه، کاهش معنی داری در مقایسه با گروه شاهد داشت (05/0P˂). جمعیت پروتوزوای کل و زیرخانواده انتودینینه تحت تاثیر هر دو تیمار رازیانه و سیاه دانه در شرایط آزمایشگاهی کاهش چشمگیری داشت (0001/0P˂). نتایج این مطالعه نشان داد که دانه سیاه دانه و رازیانه اثر ضدپروتوزوایی داشته و می توانند سبب کاهش جمعیت های مختلف پروتوزوایی هم در شرایط درون تنی و هم برون تنی شوند. سطوح پایین رازیانه با تاثیر بر روند تخمیر شکمبه و کاهش تولید گاز می توانند سبب بهبود بازدهی تخمیر از راه افزایش ماده آلی تجزیه شده شوند.