سیر تطور اندیشه مهدویت در سده اخیر حوزه علمیه قم

حوزه علمیه قم در سده اخیر بالنده ترین رویکرد را طی زمان حیات خود داشته است. توجه به معارف اهل بیت با تکیه بر عقل و نقل، میراث گرانبهایی برای معارف دینی فراهم کرده است. اندیشه مهدویت، یکی از این آموزه ها است که در حوزه علمیه قم به رغم فراز و نشیب هایی که در این سده داشته است، نسبت به سده قبل با تطورات و تغییرات متعددی همراه بوده است. در این نوشتار، پنج تطور اندیشه مهدویت در سده اخیر بیان شده است: 1. تطور روشی، 2. تطور دامنه ای، 3. تطور تبیینی که در این جا تنها بر دو آموزه انتظار و نیابت عامه تاکید می شود، 4. تطور غایی، 5. تطور ارایه ای. آنچه این تطورات پنج گانه را با هم مرتبط می کند، «تطور غایی» است. شواهد و قراین حکایت از آن دارند که در سده اخیر در حوزه علمیه قم، اندیشه مهدویت از آموزه ای صرفا اعتقادی، به اندیشه ای راهبردی تبدیل شده است که هدفش تنها دفاع از نوعی اعتقاد نیست، بلکه در پی آن است که در تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی خود را نشان دهد و جامعه در تمامی شیونش از این اندیشه تاثیر بپذیرد. در این نوشتار با تکیه بر آثار مکتوب در این سده، تلاش شده، مسیری که در این تطورات طی شده است، بیان شود.