جعل یا الگوبرداری از سخنان و کردار سلف صالح و نقش آن در شکل گیری حکایات نظیره دار، در برخی از مقامه های مشایخ طریقت

مقامه، کتابی است که در شرح احوال، بیان اقوال و ذکر کرامات یکی از مشایخ طریقت به نگارش درآمده باشد. اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی سعید یکی از معروف ترین این مقامه هاست. در این کتاب، افزون بر ذکر احوال ابوسعید، حکایت هایی چند در باب برخی از کردار و سخنان بوسعید مندرج است که در محتوا و مضمون آن ها، شباهت هایی فراوان با رفتار و سخنان سلف صالح مشاهده می شود. به دلیل همانندی های بسیار این روایات به یکدیگر، برخی از محققان به این باور دست یافته اند که این نوع از حکایت ها را در حق اخلاف می بایست جعل و نظیره سازی مریدان در حق مشایخ خویش به شمار آورد. برای آشکار شدن وجاهت این باور، نیاز است تا پژوهشی مستقل درباره حکایت هایی که در احوال پیشینیان، نظایری برای آن ها می توان یافت، صورت گیرد. نتایج حاصل از این تحقیق، موید آن است که شکل گیری همانندی های مذکور، بر جعل و انتساب، نمی توانند به عنوان دلیل قاطع قرار گیرند. علت متصور و مترتب بر شکل گیری این نظیره ها، به الگو قرار دادن آگاهانه از بهترین اقوال و تقلید از پسندیده ترین احوال برای بهره مندی از عالی ترین منش ها، مربوط بوده است.