ارزیابی تغییرات زمانی- مکانی عناصر اقلیمی موثر بر وقوع پدیده گرد و غبار در مناطق خشک و نیمه خشک (مطالعه موردی: تالاب جازموریان)

طوفان گرد و غبار پدیده ای است که به مرزهای سیاسی و طبیعی محدود نمی شود و منطقه وسیعی را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین، هدف از این مطالعه، بررسی روند تغییرات زمانی- مکانی طوفان های گرد و غبار در تالاب جازموریان است. در این پژوهش با استفاده از داده های ماهواره ای سنجنده مودیس، اطلاعات مربوط به عمق نوری ذرات معلق در هوا (AOD) و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) بررسی شد. سپس با استفاده از داده های هواشناسی دریافت شده از سازمان هواشناسی کشور، داده های اقلیمی بارندگی، دما، رطوبت نسبی، دید افقی، جهت باد و سرعت باد در بازه زمانی 1399-1379 ارزیابی شد و رابطه همبستگی بین شاخص AOD و سایر پارامترهای اقلیمی به دست آمد. نتایج بررسی عمق نوری نیز نشان داد که بیشترین میزان AOD، از نظر مکانی در قسمت های مرکزی تالاب قرار داشت. از سوی دیگر، کمترین میزان پوشش گیاهی، بارندگی، رطوبت نسبی و دید افقی، حداکثر دما، جهت و سرعت باد نیز در این مناطق مشاهده شد. بررسی روند تغییرات پارامترهای مورد بررسی با استفاده از شاخص من کندال و شیب تخمین گر سن نشان داد که روند تغییرات متوسط سالانه، در سطح معنی داری پنج درصد شاخص های سمت باد، سرعت باد و دید افقی با شیب مثبت افزایشی بود. روند تغییرات شاخص های بارندگی و دما نیز در سطح معنی داری پنج درصد  نشان داد که روند این دو پارامتر افزایشی بود که این افزایش در دما محسوس تر است. روند تغییرات شاخص رطوبت نسبی نیز شیب منفی و کاهشی داشت. هبستگی بین عمق نوری و سایر پارامترها نشان داد که بیشترین همبستگی شاخص AOD در سطح معنی داری پنج درصد با پارامتر جهت باد بود و کمترین همبستگی را با شاخص رطوبت نسبی داشت. بنابراین، افزایش ذرات معلق در هوا به شدت به روند تغییرات پوشش گیاهی و شاخص های اقلیمی بستگی دارد؛ به نحوی که با استفاده از داده های ماهواره ای و اقلیمی با قدرت تفکیک مکانی و زمانی مناسب به خوبی مطالعه می شود.