فاکتورهای بیماری زایی قارچ Zymoseptoria tritici، عامل لکه برگی سپتوریایی گندم در کانون های بیماری در سال های 1398 تا 1400

لکه برگی سپتوریایی گندم با عامل Zymoseptoria tritici یکی از شایع ترین بیماری های قارچی این محصول در مناطق پربارش می باشد. شناسایی فاکتورهای (ژن های) بیماری زایی و دینامیسم تنوع ژنتیکی جمعیت های بیمارگر در کانون های آلودگی، از اساسی ترین گام ها برای رسیدن به مقاومت های موثر و پایدار ژنتیکی در روند تهیه ارقام مقاوم نسبت به این بیماری می باشد که می تواند از طریق رصد این فاکتورها بر روی ارقام و لاین های افتراقی گندم در خزانه های تله انجام گیرد. به منظور پایش فاکتورهای بیماری زایی قارچ عامل لکه برگی سپتوریایی و اثر بخشی ژن های مقاومت نسبت به جمعیت های بیمارگر، واکنش 26 ژنوتیپ افتراقی بین المللی گندم تحت شرایط آلودگی طبیعی در قالب خزانه های تله در مزارع ایستگاه های تحقیقاتی مغان، دزفول و گرگان به عنوان کانون های آلودگی در کشور طی سه سال متوالی (1400-1398) در مقیاس دو رقمی 99-00 مورد بررسی قرار گرفت. همچنین واکنش گیاهچه ای ژنوتیپ های افتراقی نسبت به جدایه های قارچی جمع آوری شده از کانون های آلودگی در شرایط گلخانه ای بررسی شدند. این تحقیق نشان داد که الگوی بیماری زایی جمعیت های بیمارگر در هر سه منطقه و طی سال های مورد مطالعه متفاوت بود. بر اساس داده های گیاهچه ای و گیاه بالغ، پرآزارترین جمعیت پاتوتیپی مربوط به منطقه مغان و سپس دزفول بود، و کم ترین پرآزاری در جمعیت پاتوتیپی منطقه گرگان مشاهده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که در برنامه های به نژادی گندم می توان از ترکیب های مختلف ژن های مقاومت موجود در ژنوتیپ های افتراقی M3 (Stb16q & Stb17)، KM 7 (Stb16 (S23))، Cs synthetic (Stb5)، Kavkaz-K4500 (Stb6, Stb7, Stb10 & Stb12)، Flame (Stb6)، 3HD-138 (Stb18 (S25-winter type))، Oasis (Stb1)، TE 9111 (Stb6, Stb7 & Stb11)، Veranopolis (Stb2 & Stb6)، Tadinia (Stb4 & Stb6) و KM 41 (Stb17 (S24)) برای ایجاد مقاومت موثر نسبت به جمعیت های بیمارگر در مناطق مختلف استفاده نمود.