طبقات دینی دروزیان، نمودی از طبقات دوگانه مانوی

دروزیان یکی از شاخه های منشعب از اسماعیلیه فاطمی در اوایل قرن پنجم هجری هستند. برخی آموزه های اعتقادی این گرایش اسماعیلی ضمن متفاوت بودن با اندیشه های اسلامی و شیعی، شباهت معناداری با آموزه های دین مانوی دارد؛ چنان که به نظر می رسد آموزه های کلامی آنها از باورهای این کیش ایرانی متاثر بوده است. تحقیقات نشان می دهد تقسیم جامعه دروزی به دو طبقه جهال و عقال و جامعه مانوی با طبقات دوگانه نیوشایان و برگزیدگان از یک سو و شباهت وظایف و خویش کاری آنان با یکدیگر از سوی دیگر قابل مقایسه است. بنابراین هدف مقاله حاضر در درجه اول بررسی وجوه تشابه میان طبقات دو جامعه دروزی و مانوی و آن گاه تحقیق در باب عوامل و اسباب زمینه ساز تاثیرات احتمالی است. روش بررسی در این مقاله به گونه مطالعه تاریخی تطبیقی است. نتیجه نوشته حاضر، مطابق یافته های متشابه و قراین تاثیرپذیری، تقویت احتمال وام گیری ساختاری جامعه دروزیه از نظام طبقات اجتماعی مانویت را گزارش می دهد.