نقش طلب استعدادی در اجابت دعا

دعا در دیدگاه عارفان جایگاه بسیار ویژه ای دارد؛ به طوری که عارفان در مسیله اجابت دعا معتقدند لسان قال و حال بدون استعداد موثر نیست؛ اما صبغه عبادی دعا به هرحال محفوظ و مورد تاکید شارع است. در اجابت دعا، ظرفیت و استعداد وجودی افراد در مرتبه علم الهی معیار دریافت فیض حق متعال است. طلب استعدادی یعنی دعای باطنی یا به اصطلاح عارفان خفی الدعوات. به بیان دیگر طلب استعدادی یعنی نفس انسان به مرتبه ای از کمال می رسد که مستعد دریافت فیض حق متعال می گردد؛ چرا که حق متعال فیاض علی الدوام و جواد علی الاطلاق است و هیچ بخل و امساکی در او راه ندارد؛ به همین دلیل چنانکه ابن عربی با کلمه بسیار زیبای فتنفهق علی تلک الاعیان بیان می کند حق متعال مستفیض را سرشار از فیض می نماید؛ بنابراین دعای نفس مستعد مجاب و تاثیرگذار است؛ چون نفس مستعد استعداد دریافت فیض را یافته است و نقص در قبول قابل نیست؛ فاعل یعنی حق متعال فیاض علی الدوام نیز هر نفس مستعدی را بهره مند می نماید. درباره این قسم از دعا چنین آمده است: «وآتاکم من کل ما سالتموه» (ابراهیم: 34)؛ یعنی هر چه را به لسان استعداد خواستید به شما داد و چه بسیار دعاهایی که مقرون به لسان استعداد نیست و مورد اجابت حق متعال قرار نمیگیرد. تمام بحث ما در موضوع نقش طلب استعدادی در اجابت دعا در استعداد اعیان ثابته است که آیا استعداد بسته شده و اصولا دعا مفهومی ندارد یا اینکه فیض حق متعال بر اساس استعداد ظهور و گسترش می یابند؛لذا این پژوهش به بررسی جایگاه دعا در مراتب هستی و نقش طلب استعدادی در اجابت دعا می پردازد.