واکاوی مولفه های خیام پژوهشی در جهان معاصر عرب

حجه الحق حکیم عمر خیام نیشابوری شاعر رباعی سرا شهیر ایرانی است که پژواک آوازه و شهرتش به کل جهان راه یافته است. گرچه فراگیری شهرتش به رباعیات او باز می گردد اما بی تردید همه جانبه بودن علوم و چند وجهی دانشش بر کسی پوشیده نیست. آنچه مقرر است در این مقاله بدان پرداخته شود چگونگی مواجهه دنیای عرب با رباعیات خیام است گرچه خوشبختانه تاکنون کارهای باارزشی در مورد خیام از سوی محققان عرب هم چون استاد یوسف حسین بکار نشر یافته است چنانکه وی با بررسی تاریخی در باب نخستین ترجمه ها از رباعیات خیام به عربی، به این نتیجه رسید که برخلاف تصور ابتدایی مبنی بر نزدیکی دو فرهنگ و زبان ایرانی و عربی، که لازمه اش ارتباط مستقیم و بلا واسطه از یکدیگر بوده است، نخستین ترجمه ها از خیام به واسطه زبآن های اروپایی بویژه انگلیسی و فرانسوی به جهان عرب راه یافته است.بنابرین محققان عرب نیز در روی آوری به خیام مرهون پژوهش های خاورشناسان غربی بوده و هستند.لاجرم گاه ناچاریم نگاهی هرچند گذرا به برخی تحقیقات غربیان در این زمینه داشته باشیم. از این رو مقاله حاضر تلاش دارد تا به واکاوی مولفه های خیام پژوهشی نزد محققان جهان عرب بپردازد و از این منظر در کنار نقد آثار آنها ویژگی های خیام پژوهی محققان عرب را برشمارد.