بررسی شاخص پیچیدگی اقتصادی ایران و عوامل موثر بر آن:دانش بنیانی در صادرات

در ادبیات اقتصاد توسعه، مشخص نمودن اینکه چه کشوری توسعه یافته تر است و یا چه سیاست های تجارت خارجی بایستی دنبال شود و چگونه می توان در سطح جهانی شرایطی برای رشد صادرات فراهم نمود، و به طورکلی چگونه می توان در رقابت کسب و کار در عرصه بین المللی درخشید، با شاخص های مختلفی اندازه گیری می شود. یکی از شاخص های مهم و اثربخش در این ارتباط شاخص پیچیدگی اقتصادی است. پیچیدگی اقتصادی یک پارادایم بالقوه قدرتمند برای درک مسائل و چالش های کلیدی اقتصادی-مدیریتی و اجتماعی قرن 21 امی و چگونگی برون رفت از آنها ارائه می دهد. در عین حال می توان یک بعد کلیدی پیچیدگی اقتصادی را یک نماد دانش بنیانی صادرات دانست. در این مقاله به ارزیابی شاخص پیچیدگی اقتصادی ایران در مقایسه با کشورهای منتخب نفتی و تاثیر مولفه های نوآوری، آزادی اقتصادی و متغیرهای اقتصاد کلان بر شاخص پیچیدگی اقتصادی می پردازد. نتایج مقاله نشان داد که: نخست در طول سال های 2022-1995 میزان شاخص پیچیدگی اقتصادی ایران هیچ گاه عدد مثبتی نبوده است. این در حالی است که در دوره مورد مطالعه در بین کشورهای مورد بررسی، کشورهای مکزیک و عربستان سعودی و دیگر رقبای نفتی ایران با افزایش میزان شاخص پیچیدگی اقتصادی روبرو شده اند. دوم-بیشترین میزان صادرات ایران، محصولات با پیچیدگی متوسط و کم بوده و مواد شیمیایی و معدنی را شامل می شود. سوم- اثر شاخص های محیط تجاری، هزینه های تحقیق و توسعه، بلوغ تجاری، تولید دانش و تکنولوژی و واردات با تکنولوژی بالا (از زیرشاخص ها یا مولفه های تشکیل دهنده نوآوری) بر شاخص پیچیدگی اقتصادی ایران، مثبت بوده است. چهارم- آزادی اقتصادی و آزادی کسب و کار اثر مثبتی بر شاخص پیچیدگی اقتصادی ایران داشته است. سرانجام اثر متغیرهای نرخ تورم و نرخ ارز برشاخص پیچیدگی اقتصادی منفی بوده است.