بررسی تاثیر تغییرات کاربری اراضی و بارش بر میزان فرسایش خاک در حوضه اوارد نکارود

با توجه به اهمیت نقش خاک در تامین نیازهای انسان، آگاهی از عوامل و روند فرسایش خاک به منظور مدیریت و جلوگیری از تخریب آن ضروری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تلفیقی تاثیر کاربری اراضی و بارش در فرسایش خاک حوضه اوارد نکارود در دو دوره 20ساله (2000-2020 و 2000-1980) انجام شد. برای این منظور از معادله اصلاح شده جهانی فرسایش خاک (RUSLE) استفاده شده است. ارزیابی دقت این مدل با استفاده از شاخص های آماری و مدل BLM که تمامی عوامل آن طی مشاهدات میدانی به دست آمد، انجام شد. داده های عوامل فرسایندگی باران(R)، مدیریت پوشش گیاهی (C) و توپوگرافی (LS) از تصاویر ماهواره ای در گوگل ارث انجین به دست آمده اند. میانگین عامل R در دوره اول و دوم به ترتیب 02/2 و 783/1 MJ mm ha-1 ha-1 y-1    و میانگین عامل C به ترتیب 353/0 و 429/0 به دست آمد که نشان دهنده تغییرات بارش و پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه است. نقشه طبقه بندی اراضی منطقه در دوره اول (2000-1980) با استفاده از سنجنده TM و الگوریتم درخت طبقه بندی و رگرسیون تهیه شد. اعتبارسنجی با استفاده از نمونه های تعلیمی، ماتریس خطا و محاسبه شاخص های آماری انجام گرفت که صحت کلی 94/0 و ضریب کاپا 91/0 را نشان داد. برای دوره دوم (2020-2000) از محصول جهانی پوشش زمین CGLS-LC100 با دقت 80 درصد استفاده شد. تغییرات کاربری اراضی نیز در دو دوره با یکدیگر مقایسه شد که بر اساس آن مساحت جنگل ها و مراتع در این حوضه به ترتیب 17 و 27 درصد کاهش داشته و به مساحت جنگل های تخریبی، زمین های زراعی و مناطق مسکونی اضافه شده است. طبق نتایج به دست آمده میانگین سالانه فرسایش خاک در دوره اول 64/1 تن در هکتار در سال و حداکثر تا 62/59 تن در هکتار در سال و در دوره دوم 75/1 تن در هکتار در سال و حداکثر تا 38/63 تن در هکتار در سال متغیر است که بیانگر سیر افزایشی فرسایش خاک در حوضه اوارد است. این سیر افزایش فرسایش خاک بیشتر ناشی از کاهش پوشش گیاهی در منطقه است، بنابراین لازم است با قوانینی سختگیرانه و با مدیریتی اصولی مانع از تغییر کاربری ها و کاهش پوشش طبیعی سطح زمین در منطقه شد.