تاثیر پایگاه اقتصادی−اجتماعی بر دینداری فرا‎تحلیل پژوهش‎های دینداری دو دهه اخیر در ایران

گستردگی و پراکندگی مطالعات با موضوع پایگاه اقتصادی−اجتماعی و دینداری، ضرورت استفاده از روش فراتحلیل را دوچندان کرده است. هدف مقاله حاضر، ترکیب نتایج پژوهش‎های انجام شده در رابطه با پایگاه اقتصادی−اجتماعی و دینداری و استخراج نتایج جدید به منظور تفسیر معتبرتر یافته‎هاست. جامعه آماری این پژوهش را تمامی تحقیقات علمی پژوهشی ایران پیرامون رابطه بین پایگاه اقتصادی−اجتماعی و دینداری طی سال های 1383 تا 1399 تشکیل داده است که در یکی از پایگاه‎های اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، پایگاه مجلات تخصصی نور، پایگاه اطلاعات نشریات کشور، پایگاه مرکز اسناد و مدارک علمی ایران نمایه شده‎اند. در کل تعداد 26 سند پژوهشی یافت شد که از میان آنها 16 پژوهش، شرایط و ملاک‎‎های انتخاب را داشتند و وارد نرم افزار جامع فرا‎تحلیل (CMA) شدند. در گام نخست، سوگیری انتشار و همگنی مطالعات بررسی شد و آزمون های آماری استفاده شده در این بخش، حکایت از عدم سو‎گیری انتشار و ناهمگنی مطالعات دارند. در گام بعدی، اندازه اثر و همچنین، نقش متغیرهای تعدیل‎گر ارزیابی شدند که نتایج بیان کننده آن است که اندازه اثر پایگاه اقتصادی−اجتماعی بر دینداری معادل (168/0-) است که بر‎حسب نظام تفسیری کوهن، در حد «کوچک» ارزیابی می شود. به سخن دیگر، متغیر مستقل «پایگاه اقتصادی−اجتماعی» تاثیر اندک، اما معناداری بر متغیر وابسته «دینداری» دارد. همچنین، یافته‎ها نشان می دهد که متغیر «محل سکونت» می‎تواند در رابطه بین پایگاه اقتصادی−اجتماعی و دینداری نقش تعدیل‎کنندگی را ایفا کند؛ به نحوی که پایگاه اقتصادی−اجتماعی شهرستان نشین‎ها در مقایسه با تهران نشین‎ها تاثیر بیشتری بر دینداری آنها دارد.