عوامل موثر بر توسعه ی آموزش پاسخگو و مبتنی بر جامعه از دیدگاه مسئولان توسعه آموزش دانشگاه های علوم پزشکی ایران

پاسخگویی اجتماعی عبارت است از شناسایی مشکلات و نیازهای جامعه، اقدام برای رفع آن ها و ارزشیابی تاثیر این برنامه ها. دانشگاه های علوم پزشکی با توجه به نقش حیاتی خود در تامین سلامت جامعه، از مهم ترین سازمان هایی هستند که باید پاسخگویی اجتماعی را محقق سازند و آموزش، پژوهش و خدمات خود را برای پاسخ به نیازهای جامعه هدایت کنند. به نظر می رسد که علی رغم تلاش های صورت گرفته، پاسخگویی اجتماعی در عمل و به طور کامل محقق نشده است. هدف از این مطالعه تبیین عوامل موثر بر توسعه ی پاسخگویی اجتماعی با استفاده از نظرات مسئولان توسعه آموزش کشور بود. 

این پژوهش یک مطالعه ی کیفی است که توسط مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 2022 انجام شده است. شرکت کنندگان 68 نفر از مدیران مراکز مطالعات و توسعه آموزش و 332 نفر از مدیران دفاتر توسعه آموزش دانشکده ها و بیمارستان های آموزشی دانشگاه های کشور در قالب 8 گروه متمرکز بودند. نتایج با استفاده از تحلیل محتوای کیفی متعارف استخراج شد.

در مرحله اول 541 کد استخراج شد که بعد از مشابهت یابی و ادغام آن ها 86 کد نهایی به دست آمد. مجموعه این کدها در 18 زیرحیطه و 6 حیطه «برنامه درسی» شامل بازنگری کوریکولوم ها، رویکردها، واحدها و تم های طولی و رشته های جدید، «آموزش در عرصه های اجتماعی» شامل عرصه های آموزشی و بسترسازی، «دانشجویان» شامل دانشجو به عنوان معلم، آموزش به دانشجو و دانش آموختگان، «استادان» شامل استفاده از خدمات استادان، ایجاد انگیزه و جبران خدمت و مدیریت هیات علمی، «ارزشیابی» شامل ارزیابی دانشجو و ارزشیابی برنامه و «مدیریت» شامل رهبری و مدیریت کلان، ساختار، ارتباطات بین بخشی و پژوهش طبقه بندی شدند. 

در این مطالعه، مجموعه اقدامات و عواملی که می تواند موجب پاسخگویی اجتماعی در دانشگاه های علوم پزشکی شود، شناسایی و معرفی شده اند. این عوامل که منطبق با زمینه ی خاص آموزش علوم پزشکی کشور تبیین شده، می تواند برای مدیران ارشد در نظام آموزش پزشکی کشور مورد استفاده قرار گرفته و به عنوان چارچوبی برای تدوین برنامه های بلندمدت و کوتاه مدت ایشان عمل کند.