تحلیل محتوای مولفه‏ های خودمراقبتی در کتاب ‏های درسی تفکر و سبک زندگی دوره متوسطه اول

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتب درسی دوره متوسطه اول ازنظر میزان توجه به مولفه های خودمراقبتی در آن‏ها بوده است. بدین منظور، از روشی ازنوع تحلیل محتوای کمی استفاده شد و جامعه پژوهش، شامل محتوای کتب درسی تفکر و سبک زندگی دوره متوسطه اول (پایه‏ های هفتم و هشتم) در سال تحصیلی 1401-1402 بوده است. جهت گردآوری اطلاعات از تکنیک های تحلیل محتوا (فهرست وارسی) استفاده و فرم اولیه این چک لیست از ادبیات و مبانی نظری پژوهش تهیه شد. جهت اعتباربخشی، چک لیست تهیه شده دراختیار استادان راهنما و مشاور و همچنین پنج نفر از صاحب نظران این حوزه قرار گرفت و پس‏از اعمال نظرات آن ها فهرست وارسی تحلیل محتوا تدوین نهایی شد. واحد تحلیل و بررسی در این پژوهش، همه اجزای کتاب تفکر و سبک زندگی دوره متوسطه اول (مشتمل بر محتوا، تصاویر، فعالیت و پرسش ها) و واحد ثبت، یک مضمون بود. در این پژوهش، از روش آنتروپی شانون جهت وزن دهی به داده ها استفاده شد؛ بدین صورت که داده ها بهنجار شدند و ضریب اهمیت و بار اطلاعاتی و انحراف‏معیار هر مولفه محاسبه شد. یافته های پژوهش نشان می‏ دهد در کتاب های تفکر و سبک زندگی پایه‏ های هفتم و هشتم، به‏ میزانی اندک به مولفه های خودمراقبتی توجه شده است. ازمیان مولفه های موردمطالعه، بیشترین فراوانی، مربوط به مولفه ‏های جسمی (رعایت ‏کردن پوشش مناسب و براساس فصول سال)، عاطفی (عامل مهربانانه با خود و دیگران) و روانی (احساس اعتمادبه نفس کافی) بوده است. کمترین فراوانی هم به مولفه های خودمراقبتی معنوی مربوط می شود و به اکثر زیرمولفه های آن‏ها (مانند تلاوت و شنیدن آیات قرآن و شرکت‏ کردن در مراسم و مناسک دینی، انجام ‏دادن کار‏های خیر، کمک به نیازمندان و شکرگزاری درقبال نعمت های الهی) توجهی نشده است. پیشنهاد می ‏شود با گنجاندن مولفه های خودمراقبتی در کتاب های آموزشی و نگاه متوازن به آن‏ها در کتب دوره متوسطه اول، به‏ خصوص در کتاب های تفکر و سبک زندگی، آموزش‏دهی مهارت های خودمراقبتی به دانش ‏آموزان ارتقا یابد.