بررسی برگشت پذیری آلودگی هوای اصفهان پس از وقوع بارش

افزایش روزافزون جمعیت و صنعتی شدن جوامع باعث افزایش آلودگی محیط زیست به ویژه آب و هوا شده است. در چند دهه اخیر، آلودگی هوا در کلانشهرها به عنوان یک چالش جدی که سلامت جامعه را تهدید می کند، مطرح شده است. از سوی دیگر، کمبود آب و خشک شدن رودخانه ها، دریاچه ها و تالاب ها باعث افزایش کانون های گرد و غبار در اطراف شهرها شده که این خود باعث تشدید آلودگی هوا گردیده است. عوامل اقلیمی نیز بر تغییرات آلودگی هوا تاثیرگذارند. بارش یکی از پدیده هایی است که می تواند به طور ناگهانی آلودگی هوا را کاهش دهد و تا مدتی بعد از اتمام بارش، کیفیت هوا در وضعیت مطلوب باقی می ماند. هدف از این مطالعه، بررسی زمان برگشت غلظت آلودگی هوا به شرایط پیش از وقوع بارش می باشد.

در حال حاضر آلودگی هوای کلانشهر اصفهان با استفاده از 9 ایستگاه پایش کیفیت هوا توسط حمل و نقل ترافیک شهرداری اصفهان به صورت لحظه ای مورد آمایش قرار می گیرد. در این مطالعه، از میان این 9 ایستگاه که به صورت پراکنده در سرتاسر اصفهان مستقر شده اند، ایستگاه فیض که جزء مناطق پر تردد به لحاظ عبور و مرور وسایل نقلیه می باشد، انتخاب شد. سپس آلودگی هوای ایستگاه فیض بر اساس میزان غلظت آلاینده ها با توجه به استاندارد های ارائه شده توسط آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت تاثیر وقوع بارش بر آلودگی هوای منطقه مورد مطالعه بررسی گردید.

بر اساس میزان CO موجود در هوا، بیشترین زمان برگشت پذیری به آلودگی پایه پس از بارش، مربوط به رویدادهای بارش 20 اسفند، 12 بهمن و 19 اسفند 1400 به ترتیب با 46، 37 و 31 ساعت می باشد. این در حالی است که با در نظر داشتن PM2.5، بیشترین زمان برگشت پذیری آلودگی مربوط به 13 اردیبهشت، 7 بهمن و 25 دی می باشد که به ترتیب زمان برگشت پذیری این آلاینده به آلودگی پایه به ترتیب 59، 51 و 49 ساعت بوده است. با در نظر گرفتن NO2، بیشترین زمان برگشت پذیری آلودگی مربوط به 19 و 16 اسفندماه می باشد که به ترتیب 64 و 47 ساعت پس از اتمام بارش میزان NO2 به مقدار پایه خود بازگشته است. این درحالی است که با در نظر داشتن آلاینده SO2، بارشی که در 15 آبان ماه رخ داده است، تاثیر خود را حدودا تا سه روز بعد بر روی SO2 گذاشته است، بنابراین طبق آمار موجود در تمام ساعات روز 16 آبان میزان SO2 کمتر از آلودگی پایه بوده است.

نتایج نشان داد که در سال 1400، با در نظر گرفتن CO موجود در هوا 99 درصد از موارد ثبت شده در ایستگاه فیض در وضعیت کیفیت هوای خوب و 1 درصد از موارد ثبت شده در شرایط کیفیت هوای متوسط قرار دارند و با مد نظر قرار دادن میزان SO2 موجود در هوا، حدودا 8/99 درصد از موارد ثبت شده در وضعیت کیفیت هوای خوب و حدودا 2/0 درصد در حالت کیفیت هوای متوسط قرار دارند. بررسی میزان NO2 موجود در هوا نشان داد که 98 درصد موارد ثبت شده در وضعیت کیفیت هوای خوب و 2 درصد در شرایط کیفیت هوای متوسط قرار دارند. با توجه به PM2.5 موجود در هوا 26 درصد در حالت خوب، 48 درصد در وضعیت کیفیت هوای متوسط، 18 درصد در حالت کیفیت هوای غیربهداشتی برای گروه های حساس، 7 درصد در شرایط کیفیت هوای غیربهداشتی و 1 درصد در وضعیت هوای بسیار غیربهداشتی قرار دارند. لازم به توضیح است در ساعات محدود و بسیار اندکی شاخص PM2.5 در حالت وضعیت کیفیت هوای خطرناک قرار داشت. نهایتا نتایج این مطالعه نشان داد که در برخی از روزها وقوع بارش تاثیر قابل توجهی بر کاهش آلودگی هوا نداشته است، در حالی که در برخی از روزها، بارش موجب کاهش قابل توجه آلودگی هوا شده است و حتی پس از گذشت 215 ساعت، آلودگی هوا به مقدار پایه نرسیده است. هر چند ممکن است پس از قطع بارش عوامل دیگری از جمله وزش باد هم بر پایین ماندن غلظت آلودگی هوا موثر بوده باشند.