استشهاد به شعر سنائی در سیزده فرهنگ فارسی و معرفی نوزده بیت نویافته منسوب به او

تبیین مسئله: 

برای تصحیح و تکمیل آثار سنائی مراجعه به منابع جنبی ضرورت دارد، از جمله فرهنگ های فارسی. در این مقاله، ابیات منسوب به سنائی در سیزده فرهنگ اولیه فارسی بررسی و نوزده بیت تازه او معرفی شده است.

روش این پژوهش تحلیل استنادی است. نویسنده ابتدا به روش کتابخانه ای و برپایه سیزده فرهنگ فارسی ابیات منسوب به سنائی را استخراج کرده است. سپس با استفاده از روش تحلیل استنادی معلوم کرده است که هر کدام از انتساب ها چه وضعیتی دارد. در ادامه به ذکر نوزده بیت نویافته او پرداخته است که در آثار مصحح او موجود نیست. همچنین، به اختصار مواردی را که سهوا بیتی از دیگران به سنائی منتسب شده، معرفی کرده است.

1) برای تصحیح و تکمیل آثار سنائی، توجه به شواهد شعری او در فرهنگ های فارسی ضرورت دارد. با بررسی سیزده فرهنگ فارسی از قرن هفتم تا سیزدهم هجری، در مجموع 1515 بیت (یا مصراع) یافتیم که به سنائی منسوب شده است و در میان آن ها نوزده بیت تازه یافتیم که در آثار چاپی او نیامده است. 2) صحت انتساب شاهدهای شعری در فرهنگ های فارسی نسبی است و گاهی بیتی را سهوا به شخصی دیگر نسبت داده اند. چنانکه در این سیزده فرهنگ سی و یک بیت و یک مصراع به خطا به سنائی منسوب شده و این خطا بیش از همه درباره اشعار سوزنی سمرقندی و هفت پیکر نظامی گنجوی رخ داده است. 3) در فرهنگ های فارسی، از میان آثار سنائی، بیش از همه به ابیاتی از حدیقه الحقیقه و سپس دیوان او استشهاد شده است. 4) آثار چاپی سنائی جامع همه اشعار او نیست.