مبانی فلسفی انسان شناختی اسلامی و دلالت های آن در پرورش انسان مطلوب با تاکید بر قرآن

نظام های آموزشی به دنبال تربیت انسان هایی هستند که از نظر آن جامعه مطلوب محسوب شوند، لذا ضروری است که مولفه ها و ویژگی های انسان مطلوب در آن جامعه شناسایی و ارائه شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی مبانی فلسفی انسان شناختی اسلامی و دلالت های آن در پرورش انسان مطلوب با تاکید بر قرآن است.

این پژوهش از نظر هدف در دسته پژوهش بنیادی- کاربردی و بر اساس نوع داده مورد جستجو در رویکرد پژوهش کیفی قرار دارد که با روش های تحلیل محتوا و استنتاجی انجام شده است.

مبناهای انسان شناختی اسلامی شامل درهم تنیدگی جسم و روح؛ اصالت، جاودانگی و غیرمادی بودن روح؛ برخورداری از فطرت الهی؛ بهره مندی از عقل و خرد؛ برخورداری از اراده و اختیار؛ بهره مندی از هویت و چند وجهی بودن آن؛ برخورداری از کرامت و مقام خلیفه اللهی و وجود ضعف ها و محدودیت ها است. بر اساس مبناهای فوق، اهداف پرورش انسان مطلوب در سه حوزه حیات من طبیعی، من انسانی و من الهی استنتاج گردید. اصول پرورش انسان مطلوب شامل اصلاح ظاهر و تحول درون، اندیشه ورزی، عدالت تربیتی، تقویت ارتباط الهی، مسئولیت پذیری، حفظ و ارتقای کرامت، تعامل و مشارکت اجتماعی است. روش های پرورش انسان مطلوب شامل تفهیم و تحمیل به نفس، اصلاح بصیرت و دعوت به ایمان، تهذیب نفس و تعلیم حکمت، تکلیف به قدر وسع و مجازات به قدر خطا، آزمودن و رویارویی با نتایج کردار و بروز توانایی ها و استعدادها است. می توان چنین نتیجه گرفت، انسان مطلوب انسانی است که به هر سه حوزه حیات طبیعی، انسانی و الهی، با محوریت حیات الهی خود توجه داشته و بر محوریت انسانیت، اسلامیت و فطرت پرورش می یابد.