دگرگونی مولفه های تربیتی در دوره سلجوقی و نوزایی فرهنگ در عصر ایلخانان

سلجوقیان تحولی ژرف را در بنیان های فرهنگی و اجتماعی ایران به وجود آوردند. آنان هرچند با برکناری آل بویه و رویارویی با تشیع و فرقه اسماعیلیه، بر تعارضات فکری افزودند؛ ولی با میدان دادن به فرهیختگان ایرانی، زمینه ساز بازسازی فرهنگ بومی شدند. این نوشتار با هدف بازشناسی ساختار نظام تربیتی عصر سلجوقی، درصدد است با رویکرد توصیفی تحلیلی و «روش کتاب خانه ای» به این پرسش پاسخ دهد که تاسیس نظامیه ها چگونه بر مولفه های فرهنگی دوره سلجوقی تا ایلخانی تاثیر گذاشت؟ فرض می شود که آموزش کارکنان دیوانی برای خدمت به نظام سیاسی، موجب از بین رفتن برخی از جنبه های پویای تعلیم و تربیت پیشین گردید. این بررسی نیز نشان می دهد: هرچند تعصب ورزی و برخی خام اندیشی ها، سیمای فرهنگ عصر سلجوقی را تیره کرد؛ ولی نظامیه ها حاصل اندیشه دیوان سالاران ایرانی و تداوم طبیعی و تاریخی موسسات پیش از خود بود و سهم زیادی در انتقال دانش و مواریث فرهنگی به عصر ایلخانی داشت.