بررسی تغییرات زمانی سطح دریاچه مهارلو با استفاده از تصویرهای ماهواره و عامل های موثر بر آن

دریاچه مهارلو در استان فارس یکی از دریاچه های آب شور ایران است که در فاصله 10 کیلومتری جنوب شرقی شیراز است و از دیدگاه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برای این منطقه اهمیت زیادی دارد. ازاین رو، بررسی روند تغییرات سطح این دریاچه در دوره زمانی بلندمدت به منظور تصمیم گیری های صحیح به وسیله مدیران اهمیت ویژه ای دارد؛ بر این اساس در این پژوهش تغییرات زمانی سطح آب دریاچه مهارلو بررسی شد.

منطقه پژوهش شده آبخیز مهارلو بود. با استفاده از داده های ماهواره لندست در طول دوره آماری 2020-1986 مساحت دریاچه در هر تصویر تعیین شد. سپس، روند تغییرات سطح دریاچه در این دوره با استفاده از آزمون من کندال بررسی شد. افزون بر این، عامل های موثر بر تغییرات سطح دریاچه همچون تغییرات بارندگی، آب دهی ورودی به دریاچه، تراز سطح آب زیرزمینی، جمعیت و مساحت پوشش گیاهی آبخیز در این دوره آماری ارزیابی شد.

نتایج این پژوهش نشان داد که روند تغییرات مساحت دریاچه مهارلو در دوره مطالعه شده معنی دار و کاهشی (km2/year 3) بود. نقطه تغییر زمانی، ماه سپتامبر 2007 بود و از این تاریخ به بعد کاهش شدیدی در سطح دریاچه رخ داد. همچنین، نتایج بررسی تغییرات بارش نشان داد که روند اندازه ی بارش منفی و بی معنی بود؛ هر چند که روند تغییرات آب دهی ورودی به دریاچه و تبخیر، منفی و معنی دار بود. روند تغییرات جمعیت و پوشش گیاهی افزایشی و معنی دار بود. همچنین، نتایج این پژوهش نشان داد که روند تغییرات سطح تراز آب زیرزمینی در این محدوده منفی و معنی دار بود.

نتایج این پژوهش نشان داد که روند تغییرات سطح دریاچه مهارلو به شدت کاهشی بود. بررسی عامل های تاثیرگذار روی سطح دریاچه نیز نشان داد هیچ گونه روند معنی داری در اندازه بارش در آبخیز به عنوان یکی از تامین کننده های اصلی آب ورودی به دریاچه، رخ نداده است. هرچند روند تغییرات بارش معنی دار نبود و روند تبخیر هم کاهشی بود، اما روند جمعیت و پوشش گیاهی در آبخیز افزایشی بود که ناگزیر نیاز به تامین آب بیشتر در این محدوده است. این موضوع منجر به افزایش بی رویه برداشت از منابع آب زیرزمینی و جریان های سطحی شده است. به این دلیل، روند سطح تراز آب زیرزمینی و آب دهی ورودی به دریاچه، کاهشی و معنی دار بود. افزون بر این، اثر متقابل این عامل ها منجر به روند منفی تغییرات سطح دریاچه شد. بنابراین، با توجه به اهمیت دریاچه مهارلو در آبخیز و به منظور جلوگیری از کاهش سطح دریاچه، مدیران باید توجه زیادی به اجرای برنامه ریزی های پایداری سرزمین داشته باشند.