تحلیل عوامل درونی موثر بر توسعه کشت در محیط های کنتر ل شد ه: مورد مطالعه گلخانه های استان تهران و البر ز

امروز نظام کشت در محیط های کنترل شده بعنوان روشی پیشرفته و راهی مطمئن برای رونق کشاورزی بخصوص در مناطق کم آب محسوب می شود. در واقع این شیوه ی کشت، بطور فزاینده ای گسترش یافته و جایگاه مهمی در تامین امنیت غذایی کشورها و اشتغال و معرفی فناوری های نوظهور به بخش کشاورزی دارد. با توجه به گسترش روز افزون این رویکرد تولیدی برای پرورش محصولات اساسی و لزوم هدفمند کردن تحقیق و توسعه و آموزش کاربردی پشتیبان توسعه آن، این مطالعه باهدف بررسی مولفه های محیط درونی تاثیر گذار بر توسعه این نظام به اجرا درآمد.

این پژوهش به روش کمی، میدانی و با روش مصاحبه مبتنی بر ابزار پرسشنامه صورت گرفت. جامعه آماری آن شامل گلخانه داران سبزی و صیفی کار در دو استان تهران و البرز بودند در 2060 واحد گلخانه ای بودند. نمونه گیری به صورت دومرحله ای انجام شد. حجم نمونه نیز بر اساس فرمول دانیل و با در نظر گرفتن خطای پنج درصد تعداد 310 واحد تعیین شد. در نهایت تعداد 270 پرسشنامه در استان تهران و 50 پرسشنامه در استان البرز تکمیل شد. پس از جمع آوری داده ها، پردازش و تحلیل با استفاده از نرم افزارهای SPSS25 و SmartPLS3 انجام شد.

نتایج و بحث: 

یافته های بدست آمده از بخش استنباطی تحقیق نشان داد یافته ها نشان داد در بعد مولفه سرمایه انسانی، ویژگی ها و نیازهای انسانی برای توسعه نظام کشت در محیط کنترل شده شامل شاخص های دانش، مهارت، نگرش مثبت، داشتن امکانات مالی و فنی، شناخت بازار، و انگیزه های بالا مهم هستند. دسترسی به روش های مدیریتی نوین، مشاوران علمی و تخصصی و تبادل علمی با متخصصین بین المللی از موثرترین عوامل در این بخش هستند. بر اساس یافته ها سرمایه فنی تولیدکننده دومین مولفه تاثیرگذار در توسعه گلخانه هاست. در سطح کشور، واحدهای تولیدی از نظر فناوری در سطح ضعیف تا متوسطی قرار دارند. دسترسی به سیستم های نرم افزاری مالی نوین و فناوری های هوشمند مدیریتی برای این واحد ها حیاتی است. آموزش های ترویجی در حمایت از فناوری های پیشرفته ضروری است تا بهره وری و مدیریت این واحد ها بهبود یابد. بر اساس نتایج سومین مولفه تاثیرگذار، سرمای مالی است. مشکلات مالی و نیاز به سرمایه برای کشت در محیط کنترل شده بیشتر از کشت متعارف است، بویژه برای کشاورزان کوچک مقیاس. دسترسی به اعتبارات بانکی، نهاده های ارزان، حمایت های بیمه ای و منابع مالی برای توسعه و هزینه های جاری حیاتی است. بنابراین بهبود دانش تولیدکنندگان درباره اقتصاد کشاورزی و بازارها و حمایت از صنوف کشاورزی برای دسترسی به فناوری های مناسب توصیه می شود تا پایداری اقتصادی و زیست محیطی افزایش یابد. طبق یافته ها آخرین مولفه تاثیرگذار درونی، سرمایه اجتماعی تولیدکننده است. ارتباط با ناظر فنی و کارشناسان مشاور جهاد کشاورزی بالاترین اهمیت را دارد، در حالی که حمایت کشاورزان پیشرو از تازه واردان این بخش اهمیت کمتری را نشان داد. باید توجه کرد این نظام جدید است و ارتباطات کلیدی آن هنوز بطور کامل شکل نگرفته است. بنابراین توسعه سرمایه اجتماعی برای حفظ پایداری این شیوه کشاورزی حیاتی است.

با توجه به جدید بودن نظام کشت در محیط کنترل شده و ماهیت نوآورانه آن، قطعا ویژگی های خاصی برای تولیدکنندگان و بهره برداران درآن مطرح است تا توسعه و انتقال این شیوه ی کشت به درستی صورت پذیرد. لذا ارتقاء دانش مدیریتی، دانش فنی و تخصصی، ارتقاء درک و اطلاعات تولیدکنندگان این نظام نسبت به ابعاد و ویژگی های بازارهای محلی، ملی و بین المللی و نیز توسعه و بهبود روابط درون گروهی تولید کنندگان و ایجاد تشکل های صنفی این تولیدکنندگان جهت شکل گیری و توسعه سرمایه اجتماعی بعنوان الزامات اساسی برای توسعه آن پیشنهاد می شود.