تاثیر شرایط محیطی بر صفات عملکردی گونه اندمیک .Seseli olivieri Boiss

Seseli olivieri از تیره چتریان، گونه انحصاری کوه‏های البرز است. در این پژوهش تاثیر شرایط محیطی بر عملکرد صفات رویشی و ترکیب‏های اسانس این گونه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور سه رویشگاه با ارتفاع‏های مختلف انتخاب شد و در هر یک از آنها صفات رویشی این گونه اندازه ‏گیری شد. در هر رویشگاه، نمونه‏های خاک و سرشاخه‏های گلدار این گونه برداشت شد و در آزمایشگاه تجزیه شدند. ارتباط صفات عملکردی این گونه با عوامل محیطی با استفاده از آنالیز همبستگی و تجزیه مولفه‏‏های اصلی تعیین شد. تجزیه واریانس صفات رویشی نشان داد که بین سه رویشگاه تفاوت معنی‏داری وجود دارد. مقایسه میانگین صفات رویشی حاکی از آن بود که بیشترین مقادیر ارتفاع (2/45 سانتی‏متر)، قطر تاج‏پوشش (9/36 سانتی‏متر)، سطح تاج‏پوشش (7/2 درصد)، سطح برگ (2/2 سانتی‏متر مربع) و زیتوده (8/39 گرم) به رویشگاه تویه مربوط است. تجزیه واریانس اجزای اسانس این گونه در سه رویشگاه تفاوت معنی‏داری را بین مواد موثره اندازه‏گیری شده نشان داد. در رویشگاه تنگ‏ کاورد ماده موثره اصلی آپیول (2/16%)، سیس-کادینا-1(6)،4-دی‏ان (5/14%)، آلفا-گورجونن (8/13%) و اسپاتولنول (2/12 %)؛ در رویشگاه انزو آپیول (5/20%)، بورنیل استات (4/16%) و آلفا-پینن (9/11%)؛ و در رویشگاه تویه بورنیل استات (7/20%)، آلفا-پینن (2/16%) و ان-تتراکوزان (2/10%) بودند. تجزیه واریانس پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک تفاوت معنی‏داری را بین سه رویشگاه نشان داد. در میان عوامل محیطی، ارتفاع، بارندگی سالانه، دمای سالانه، حداقل دمای سردترین ماه، حداقل دمای مطلق، آهک و نیتروژن بیشترین همبستگی معنی‏دار را با صفات عملکردی این گیاه داشتند. براساس معیار IUCN، جایگاه حفاظتی این گونه در بحران انقراض تعیین شد.