ارائه مدل بلوغ شرکت های دانش بنیان صنایع غذایی با رویکرد صنعت نسل چهارم با فراترکیب و تحلیل اثرهای متقابل

صنعت مواد غذایی یکی از صنایع کلیدی برای سلامت و رفاه جامعه است. هدف این پژوهش، ارائه مدل عوامل موثر بر بلوغ سازمانی در شرکت های دانش بنیان صنعت مواد غذایی در ایران با رویکرد صنعت نسل چهارم است. پژوهش از دو بخش کیفی و کمی تشکیل شده است که در بخش اول، عوامل اصلی و فرعی مدل از روش فراترکیب بدست آمد. در بخش دوم هم روابط بین عوامل اصلی از روش تحلیل اثرهای متقابل تعیین شد.

این پژوهش از نظر جهت گیری، کاربردی بوده و از نظر روش شناسی، یک مطالعه آمیخته است. همچنین پژوهش از نظر مبانی فلسفی، یک مطالعه پراگماتیستی (عمل گرایانه) بوده و از منظر هدف، یک پژوهش اکتشافی است. جامعه نظری پژوهش، خبرگان صنعت مواد غذایی بوده و نمونه گیری به طور عمده به صورت قضاوتی و هدفمند انجام شد. در روش نمونه گیری قضاوتی، انتخاب موارد و نمونه ها بر اساس تخصص خبرگان صورت می گیرد.. در این پژوهش از روش فراترکیب برای استخراج عوامل و از روش تحلیل تاثیر متقابل برای تعیین روابط بین عوامل اصلی به کارگیری شد. اعتبارسنجی مقاله ها توسط ابزار CASP انجام شد. مقاله های به دست آمده به صورت گام به گام غربال شدند تا کیفی ترین مقاله ها برای مطالعه مشخص گردند. برای اخذ نظر خبرگان در مورد روابط بین عوامل پژوهش، از پرسشنامه های سنجش اثر به کارگیری شد. از خبرگان در خواست شد تا نظرات خود را در طیف چهارتایی از صفر تا 3 بیان کنند. همچنین برای سنجش روایی بخش فراترکیب، از ضریب محتوایی لاوشه و برای اندازه گیری پایایی کدگذاری ها، از ضریب کاپا استفاده شد. مقادیر روایی و پایایی در این پژوهش، مناسب بود.

این پژوهش در دو گام انجام شد. در گام اول، عوامل موثر بر بلوغ سازمانی با روش مرور نظام مند پیشینه و روش فراترکیب استخراج شدند. خروجی، 6 عامل اصلی و 27 عامل فرعی بود. عوامل اصلی موثر بر بلوغ سازمانی عبارت بودند از: عوامل ساختاری، آموزش و یادگیری، عوامل فناورانه، عوامل مربوط به ماهیت حکمرانی، عوامل مربوط به نوآوری و عوامل مربوط به تصمیم گیری. در ادامه این عوامل با رویکرد تحلیل ساختاری تاثیر متقابل، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتیجه های این روش نشان داد که عوامل تصمیم گیری، ساختاری و حکمرانی متغیرهای اثرگذار هستند. همچنین عوامل فناورانه و نوآورانه به عنوان متغیرهای اثرپذیر ارزیابی شدند.

پیشنهادهای کاربردی پژوهش بر اساس عوامل اثرگذار توسعه یافت. برخی پیشنهادها عبارت بودند از: به کارگیری فناوری های داده محور همچون هوش کسب وکار و کلان داده ها برای تقویت تصمیم گیری داده محور، توجه به سازگاری و همسازی فناوری ها و سیستم های اطلاعاتی در شرکت های دانش بنیان صنعت مواد غذایی و به کارگیری از فناوری هایی مانند زنجیره بلوک برای اصلاح حکمرانی و بهبود شفافیت شرکت های دانش بنیان صنعت مواد غذایی. با به کارگیری فناوری هایی مانند کلان داده ها می توان حجم زیادی از داده ها را گردآوری و تحلیل نموده و بر اساس آن ریسک ها و تهدیدهای بسیاری را شناسایی و مدیریت کرد. از هوش کسب و کار می توان برای طبقه بندی و پیش بینی متغیرهای کلیدی استفاده کرد. زنجیره بلوک هم یک فناوری کلیدی برای تقویت شفافیت و توسعه قراردادهای هوشمند است. این نکته را نباید فراموش کرد که فناوری های نسل چهارم به طور عمده یکپارچه و سیستمی هستند، به همین خاطر قبل از ورود فناوری جدید باید به انطباق سیستمی توجه کرد.