شناسایی استراتژی های مدیریت بحران کسب وکارهای کوچک فعال در صنعت مواد غذایی ایران در دوران همه گیری کووید 19 با رویکرد آمیخته

با فراگیر شدن کووید19 در سال های اخیر، صنایع بی شماری در جهان درگیر بحرانی بی سابقه شده اند. کسب وکارها به منظور حفظ بقا و موقعیت رقابتی خود هم زمان با کاهش نرخ رشد اقتصادی، ناچار به ایجاد تغییرات اساسی در استراتژی های خود شدند. شناسایی هوشمندانه استراتژی های مدیریت بحران، به ویژه در صنعت غذایی که صنعتی استراتژیک به شمار می آید، راهگشای تصمیمات کارا و اثربخش خواهد بود. ازاین رو، هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی استراتژی های مدیریت بحران کسب و کارهای کوچک فعال در صنعت مواد غذایی ایران در دوران همه گیری کووید19 با رویکرد آمیخته است. 

پارادایم به کار رفته در پژوهش حاضر، عمل گرا، رویکرد به کار رفته، آمیخته از نوع اکتشافی و استراتژی به کار رفته در بخش کیفی، تحلیل تم و در بخش کمی، توصیفی پیمایشی بوده است. جامعه بخش کیفی متشکل از خبرگان موضوع بوده که مصاحبه با آن ها تا رسیدن به اشباع نظری (تعداد 15 مصاحبه) ادامه یافت. جامعه آماری بخش کمی نیز متشکل از 314 نفر از روسا، سرپرستان، مدیران ارشد و میانی سازمان های فعال در حوزه تولید مواد غذایی در ایران بوده اند. روش نمونه گیری در بخش کیفی به صورت هدفمند قضاوتی و گلوله برفی و در بخش کمی به صورت تصادفی خوشه ای صورت پذیرفت.

در بخش کیفی، تعداد 10 استراتژی مدیریت بحران در 3 دسته کلی استراتژی های بحران، استراتژی های بقا و استراتژی های تاب آوری به همراه زیرمجموعه های مرتبط شناسایی شد. استراتژی های کاهشی، یکپارچگی و ارتباط و توسعه و استقامت برای استراتژی های بحران شناسایی و ارائه شد. همچنین، پیگیری رقبا، آماده سازی زیرساخت ها و برنامه ریزی و جهت گیری استراتژیک برای استراتژی های بقا و در نهایت، استراتژی های کار، مالی، بازاریابی و توانمندسازی منابع انسانی برای استراتژی های تاب آوری، شناسایی و ارائه شده است. در بخش کمی، پرسش نامه متشکل از استراتژی ها مورد تحلیل عاملی تاییدی قرار گرفت که در نتیجه آن تمام سوالات تایید شدند. جست وجوی محققان پژوهش حاضر در پایگاه های معتبر داخلی نشان داد پژوهشی که به شناسایی استراتژی های مدیریت بحران کسب و کارهای کوچک فعال در صنعت مواد غذایی ایران در دوران همه گیری کووید19 با رویکرد آمیخته پرداخته باشد، یافت نشد. بنابراین نوآوری پژوهش حاضر از 3 جهت قابل بررسی است: اول، پژوهش حاضر به شناسایی استراتژی های مدیریت بحران کسب و کارهای کوچک در دوران همه گیری کووید19 پرداخته است. دوم، به شناسایی استراتژی های مدیریت بحران در صنعت مواد غذایی ایران در دوران همه گیری کووید19 پرداخته شده است. سوم، 3 نوع استراتژی بحران، تاب آوری و بقا به همراه زیرمجموعه های آن ها شناسایی شده است، در حالی که تاکنون این استراتژی ها به صورت جامع در پژوهشی شناسایی و ارائه نشده است.

مواجهه هوشمندانه با بحران در محیط پیچیده صنایع، نیازمند درک و تحلیل درست شرایط و یافتن استراتژی های اثربخش است. به خصوص مدیران کشور به علت دگرگونی های سریع جهانی، منطقه ای و پیشامدهای داخلی، با عدم قطعیت های شدیدی مواجه اند. شناسایی هوشمندانه استراتژی های مدیریت بحران، به ویژه در صنعت غذایی که صنعتی استراتژیک به شمار می آید، راهگشای تصمیمات موثر خواهد بود.