بازتعریف معماری اقلیم چهارگانه ایران با رویکرد کالبدی: یک اثر شاخص از هر اقلیم

معماری اقلیمی اصطالحی است که از گذشته تاکنون به عنوان یک امر کلی در ساختارهای سنتی ایران مطرح است و عواملی نظیر آب و هوا، زاویه تابش خورشید، عرض جغرافیایی، شدت جریان و جهت بادهای فصلی، وجود آب، رطوبت، ارتفاع از سطح دریا و ناهمواری های سطح زمین را شامل میشود که تاثیر مستقیمی بر شرایط اقلیمی یک منطقه دارد. در معماری گذشته، فرم تابع اقلیم بوده است یعنی در هر اقلیم، فرم ساختمان پیرو مصالح و مواد موجود در محیط است و شیوه ساخت بنا برای بهترین پایداری در فصول گوناگون حائز اهمیت بوده است. امکان تشریح معماری اقلیمی با ارزیابی یک اثر شاخص از هر اقلیم در هاله ای از ابهام است. در پژوهش کیفی حاضر که با رویکرد توصیفی-تحلیلی و ابزار مطالعات کتابخانه ای، مشاهدات میدانی و اسناد تاریخی به تحقق میپیوندد، به تشریح بنای واجد اهمیت هر اقلیم و استخراج عناصر ساختاری منحصر به فرد و متغیر با شرایط منطقه ای میپردازد زیرا که عجین با جنبه های فرهنگ و اقتصاد پیرامون خود است و موجب آسایش انسان در آن اقلیم با حداقل مصرف انرژی میشود. هدف از پژوهش حاضر، دستیابی به تعریف مناسب از معماری اقلیمی با تحلیل و بررسی بناهای برجسته از هر چهار اقلیم ایران میباشد. یافته های پژوهش نشان میدهند که یکی از مهمترین معیارهای طراحی کالبد، ساختار، سازه، نوع بام، پی، حیاط، اندرونی و بیرونی، پالن، مصالح و تزئینات در یک بنای سنتی توجه به شرایط جوی و آب و هوایی مناطق مختلف است. توجه تمام و کمال طرح و طراح در معماری سنتی اقلیم چهارگانه ایران، حاکی از آگاهی معماران گذشته به اصول معماری اقلیمی بوده است پس به همین سبب با بررسی عناصر معماری گوناگون بناهای شاخص هر اقلیم میتوان به تعریف جامعی از معماری اقلیمی رسید.