تجلی و نمود نظام های هندسی در معماری خانه های تاریخی مشهد

با مشاهده ای ساده به معماری و آثار تاریخی، می توان نمود و تجلی هندسه را در آن ها نگاه کرد چرا که هندسه همانند یک ابزار و دانش در تولید فضا، القا کننده ارتباطات اجزا بایکدیگر، یکپارچگی و احساسات خلق کننده اثر است. به کارگیری نظاه های هندسی در هنر و معماری ایران سابقه ی قابل توجهی دارد. نظام های هندسی مخصوصا پس از اسلام، برای تعیین نمودن ابعاد و اندازه های بنای ساختمان و به دست آوردن تناسبات مطلوب مورد استفاده قرار گرفته است. نظم بخشیدن به فضا، برقراری روابط صحیح و منطقی بین اندام های گوناگون ساختمان، ارتباط بین پلان های بنا و نمای آن ها، طراحی انواع قوس، گنبد و غیره همگی با استفاده از الگوهای مناسب نظام های هندسی میسر شده تا در مسیر خود بتوانند قدمی مطلوب بردارند و موجب شده بناهای تاریخی ایران از نگاه سازه و زیبایی شناسی موفق به عرضه معماری باشکوه و متنوع شده اند. مقاله حاضر تلاشی است در جهت یافتن ترسیمات هندسی در خانه های تاریخی اردکانی، بلخاست، غفوری، ملک و داروغه شهر مقدس مشهد که در دوره قاجاریه ساخته شد. در این پژوهش از روش های تحقیق کیفی شامل روش توصیفی_تحلیلی و به منظور گردآوری داده ها از مراجع مستند بهره گرفته شده است. یافته های این پژوهش توانایی دارد در کنار مطالعات مشابه دیگر در جهت بازشناسی و نمود آثار معماری ایران و بازیابی هویت اصیل اسلامی_ایرانی آن مورد استفاده قرار گیرد. این که از چه هندسه ای جهت برقراری ارتباط اجزا در پلان و نما با چه مدولی استفاده شود، در اختیار هنرمندان بوده و خلاقیت و دانش در آن به نحوی مهارت و رقابت بین آنان بوده است.