بررسی اثر تعدیل کنندگی جاسمونات و بستر کشت ورمی کمپوست بر برخی صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) تحت شرایط تنش سرب

در سالهای اخیر آلودگی فلزات سنگین یکی از مشکلات اساسی محیط زیست و تولید گیاهان زراعی و دارویی بوده است که ترکیبات هورمونی نظیر جاسمونات در گیاهان می تواند بر تعدیل این تنش موثر باشد. به منظور بررسی اثر جاسمونات و سرب بر برخی صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) تحت شرایط اعمال ورمی کمپوست، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل سرب در 5 سطح (0، 100، 200 ،300 و 400 میلی گرم در کیلوگرم خاک) و جاسمونات در 4 سطح (0، 50، 100 و 150 میلی مول بر لیتر) در شرایط عدم کاربرد و کاربرد ورمی کمپوست (10 تن در هکتار) بودند. نتایج نشان داد که در مرحله رشد رویشی گیاه بادرشبو، با افزایش غلظت جاسمونات، وزن تر و خشک اندام های هوایی و زیرزمینی گیاه، روند افزایشی نشان داد؛ به طوری که بیشترین مقدار این صفات در تیمار 150 میلی مول بر لیتر جاسمونات حاصل شد. همچنین در هر دو مرحله رویشی و زایشی، با افزایش غلظت سرب تا 300 میلی گرم بر کیلوگرم، وزن تر و خشک اندام های های هوایی، زیرزمینی و وزن تر کل گیاه، روند کاهشی معنی داری نشان داد. اعمال ورمی کمپوست نیز منجر به افزایش وزن تر و خشک اندام های هوایی، وزن خشک اندام زیرزمینی و وزن تر کل بادرشبو در مرحله رشد زایشی گردید. با افزایش سطح جاسمونات، مقدار هیدرات کربن برگی ابتدا روند افزایشی نشان داد و سپس کاهش یافت . همچنین با افزایش غلظت سرب، میانگین هیدرات کربن روند افزایشی معنی داری داشت. با افزایش مقدار جاسمونات، میانگین پرولین برگی نیز، ابتدا روند کاهشی داشت و سپس افزایشی نشان داد. همچنین با افزایش سطح سرب، میانگین پرولین برگی روند افزایشی غیرخطی داشت. به طور کلی بررسی اثر سه گانه جاسمونات، سرب و ورمی کمپوست بر صفات مورد بررسی نشان داد که بیشترین مقدار هیدرات کربن و پرولین در مرحله رشد رویشی به ترتیب در تیمارهای تلفیقی 100 میلی مول بر لیتر جاسمونات، 200 میلی گرم در لیتر سرب در شرایط عدم اعمال ورمی کمپوست و صفر میلی مول بر لیتر جاسمونات، 400 میلی گرم در لیتر سرب در شرایط عدم اعمال ورمی کمپوست بدست آمد. در مرحله رشد زایشی نیز بیشترین مقدار هیدرات کربن و پرولین به ترتیب به تیمارهای تلفیقی صفر میلی مول بر لیتر جاسمونات، 300 میلی گرم در لیتر سرب در شرایط عدم اعمال ورمی کمپوست و 150 میلی مول بر لیتر جاسمونات، 100 میلی گرم در لیتر سرب در شرایط عدم اعمال ورمی کمپوست اختصاص یافت. به طور کلی در میانگین سطوح سرب مورد بررسی، با افزایش جاسمونات و اعمال ورمی کمپوست، مقدار سرب درون اندام های گیاه، روند کاهشی نشان داد.