واکاوی الگوهای مرزبندی زمین در نظام حکمرانی منابع آب ایران (کاربست آبخیزداری در توسعه پایدار)

کلان سامانه آب مبتنی بر وضعیت فیزیوگرافی حوزه های آبخیز در طبیعت جریان دارد و در یک مرزبندی سیاسی محدود نمی شود. به منظور حکمرانی آب و استفاده عقلایی از منابع طبیعی بایستی منابع آب در مقیاس حوزه آبخیز و تحت حاکمیت اقلیمی مدیریت شوند. اما در اکثر مناطقی که شهرنشینی رشد پیدا کرده است مبتنی بر مرزبندی های سیاسی و انسان ساز، به اشتباه قلمرو سامانه آب را نیز به همان محدوده مرزهای سیاسی تقلیل می دهند که موجب اختلال در زنجیره ای از روابط اکوسیستمی و پیچیدگی در مدیریت منابع آب می شود. این مسئله ریشه تاریخی دارد و نشات گرفته از دانش ناکافی و محدودیت فناوری در عصر گذشته و زمان شکل گیری مرزهای سیاسی است. اما در عصر حاضر با توجه به پیشرفت فناوری و استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و نیز افزایش دانش بشر در مورد پیچیدگی ذاتی سامانه آب این امکان فراهم شده است که با تولید و ارائه نقشه های جدید، مرزهای سیاسی را با مرزهای حوزه آبخیز پیوند داد. ادبیات پژوهش نشان می دهد در کشورهایی که مرزهای سیاسی و مرزهای حوزه آبخیز تطابق بیشتری با هم دارند منابع آبی و سایر کالاهای محیط زیستی به نحو بهتری محفاظت شده اند. لذا در مطالعه کنونی با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی الگوهای مرزبندی در خصوص حوزه های آبخیز کشور واکاوی شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تطبیق مرزهای سیاسی با مرزهای حوزه آبخیز گامی ضروری برای حکمرانی منابع آبی ایران و توسعه پایدار است.