بررسی و تحلیل گزارش ابن سینا از نظریه مثل در کتاب شفاء

ابن سینا در دو رساله از رساله های کتاب شفاء به گزارش و توصیف نظریه مثل روی آورده و سپس به نقد آن می پردازد: مورد نخست فصل دهم از مقاله دوم در رساله برهان از کتاب شفاء است و مورد بعدی فصل دوم از مقاله هفتم در رساله الهیات شفاء. در اینجا می کوشیم تا با ارائه گزارش و تحلیل مطالب ابن سینا، تا حد ممکن جنبه های گوناگون برداشت وی را درباره مساله مثل ترسیم و تبیین کنیم؛ در بررسی گزارش ابن سینا و تحلیل آن باید به اصطلاح ها و عبارت های خود وی پای بند باشیم تا بتوانیم هر چه بیشتر به جنبه های گوناگون برداشت ابن سینا نزدیک شویم. بررسی نقدهای ابن سینا بر نظریه مثل مجال دیگری می طلبد و در اینجا تنها به تبیین توصیف و برداشت وی از این نظریه بسنده خواهد شد. در پژوهش حاضر به مواردی مانند میزان آشنائی ابن سینا با مساله مثل، چگونگی برداشت ابن سینا از حقیقت مثل، کارکرد فلسفی نظریه مثل در نگاه وی خواهیم پرداخت. همین بررسی کمک خواهد نمود تا انگیزه های فکری ابن سینا در تدارک نظریه جایگزین یعنی پذیرش صورت به معنی ارسطوئی کلمه بجای مثال افلاطونی هم نمایان شود. شایان ذکر است که در گزارش های ابن سینا هم با توصیف مثل به عنوان امر کلی و جدا از امور جزئی روبرو خواهیم شد و هم با بیان اجمالی از سه دلیل که افلاطون و افلاطونیان برای اثبات وجود مثل به آنها متوسل می شوند: دلیل از راه علوم و دانش ها، دلیل از راه واحد فوق کثیر و دلیل از راه تفکر به چیزی بویژه چیز نابود شده.