بررسی تطبیقی کارکرد افعال وجهی در زبان های فارسی و کردی (مطالعه موردی: دو رمان فارسی و کردی معاصر)

بررسی وجهیت و کارکردهای آن جزو بنیادی ترین مباحث دستور زبان های ایرانی است. در این میان طبقه بندی عناصر بیانگر وجهیت نظیر ابزارهای تصریفی نشان دهنده وجه، افعال و قیود وجهی از مهم ترین حوزه های پژوهشی در این زمینه هستند. پژوهش حاضر با بهره گیری از طبقه بندی های «پالمر» و «ون درآوورا و پلانگیان» به تقسیم بندی افعال وجهی موجود در زبان های فارسی و کردی (گویش مرکزی) می پردازد و از این رهگذر کفایت توصیفی هر یک از رویکردهای مذکور را در این زبان ها ارزیابی می کند. چون بررسی وجهیت مستلزم لحاظ کردن داده های بافت محور است، کوشش شده تا داده های مربوط به زبان فارسی از رمان های «پرند ه من» از وفی و «نگران نباش» از محب علی و داده های مورد نیاز برای بررسی وجهیت در کردی هم از رمان های «حه سار و سه گه کانی باوکم» از شیرزاد حسن و «گره وی به ختی هەڵاڵە» از نهایی استخراج شود. حاصل آن که رویکرد ون درآوورا و پلانگیان تصویر کامل تری از افعال وجهی و کارکردهایشان در این دو زبان به دست می دهد. این نکته به وضوح در حوزه درون مشارکت کننده در چارچوب ون درآوورا و پلانگیان مشاهده می شود. اگرچه درجه امکان در حوزه درون مشارکت کننده را در رویکرد ون درآوورا و پلانگیان می توان هم ارز با مرتبه امکان در طبقه بندی پالمر دانست، درجه الزام را در حوزه درون مشارکت کننده در رویکرد ون درآوورا و پلانگیان نمی توان مترادف با مرتبه الزام در طبقه بندی پالمر در نظر گرفت.