نگرشی تاریخی به نقش حوزه علمیه در نهادینه سازی فرهنگ دینی در جامعه ایران

نهاد حوزه علمیه از دیرباز تاثیرگذار در جامعه ایران بوده و به مثابه پیشران فرهنگ اسلامی شناخته شده است. بدین سبب نقش معتنابهی در زیست معنوی و اخلاقی جامعه ایفا کرده است و در برهه هایی از تاریخ، حوزه علمیه با تکیه بر فرهنگی دینی، پرچم دار مبارزه با استبداد و استعمار و مولد جنبش های آزادی خواهانه بوده است. از این رهیافت پژوهش حاضر درصدد است نقش تاریخی حوزه علمیه در نهادینه سازی فرهنگ دینی در جامعه ایران را در سده اخیر مورد واکاوی قرار دهد. محقق ضمن تمرکز بر حوزه علمیه قبل از انقلاب اسلامی با ابتنای بر رویکرد توصیفی - تحلیلی و با اتکای بر واکاوی اسناد تاریخی به استنباط داده های جمع آوری شده پرداخته است. چارچوب حاکم بر پژوهه پیش رو متخذ از تعریفی که از فرهنگ صورت گرفته است در ابعاد اندیشگی، نظام اخلاقی و گرایشی، رفتاری و کنش های اجتماعی و بعد شعائر و نمادها پیگیری می شود. این ابعاد در دو سطح نرم افزاری و سخت افزاری انتظام یافته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که حوزه علمیه ضمن حراست از رسالت ذاتی خویش درزمینه تفقه در دین، به انتقال و نشر آموزه های اسلامی در سطح جامعه پرداخته است.