ارزیابی شدت خشکسالی در جلگه بین النهرین و تغییرات بارش های ناشی از آن در نواحی غرب ‏و جنوب ‏غرب ایران

جلگه بین النهرین از جمله حوضه های آبی مشترک در ‏‏ منطقه خاورمیانه ‏می باشد که در دهه های اخیر تغییرات اکولوژیک و هیدرولوژیکی عمده ای را شاهد بوده است. از این رو، خشک شدن گسترده پهنه های آبی این جلگه تخریب ‏وسیع اکوسیستم منطقه و گسترش بی سابقه ‏بیابان را به دنبال داشته است. ‏بر این اساس، در این مطالعه به بررسی روند تغییرات پهنه های آبی جلگه ‏بین ‏النهرین ‏در طی چهار دهه اخیر با استفاده از تصاویر ماهواره ای و ‏ارزیابی شدت خشکسالی و تغییرات بارش های ناشی از آن با استفاده از شاخص های ‏SPI، ‏RAI‏ و ‏PNI‏ در طی سال های 1980 تا 2022 ‏پرداخته شد. همان طور که نتایج نشان داد در طی این سال ها، به دلیل عوامل مختلفی از ‏جمله تغییرات اقلیم، کاهش بارندگی ها، خشکسالی، سدسازی های صورت گرفته توسط کشور ترکیه و غیره منجر به ‏افزایش روند کاهشی در پهنه های آبی و در نتیجه گسترش خشکسالی ها در ‏این جلگه شده است که بیشترین مساحت پهنه های آبی با مقدار 153573 هکتار مربوط به سال 1980 و همچنین کمترین مساحت آبی با ‏‏مساحت 98765 هکتار به سال 2022 اختصاص یافته است. بر اساس نتایج به دست آمده از شاخص های ‏SPI، ‏RAI‏ و ‏NPI، خشکسالی در سال های 1980-1999 در سه مرحله و با کاهش بارندگی 44%‏، در سال های 2000-2010 در دو مرحله و با کاهش بارندگی 5/17%‏، در سال های 2011-2015 با %34 کاهش بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت‏ و در سال های 2016-2022  ادامه خشکسالی در بعضی مناطق کشور نظیر مناطق جنوب و جنوب شرقی و تا حدودی ‏جنوب غرب کشورقابل مشاهده است. بدین ترتیب بیشترین خشکسالی ها در دهه های 1990-2000 ‏و 2007 -2015 ثبت و گزارش شده است.‏ از این رو، برنامه ریزی صحیح در راستای کنترل خشکسالی در منطقه و به دنبال آن پیامدهای محیط زیستی هم چون ‏افزایش گردوغبار و سایر پیامدهای زیستی در کشور امری ضروری است.‏