رابطه پوشش گیاهی با رطوبت و دمای خاک در طبقات ارتفاعی و کاربری های مختلف با رویکرد تخریب سرزمین در ایران

در پژوهش حاضر برای بررسی تخریب پوشش گیاهی در کشور ایران از تاثیر دو شاخص دمای خاک (ST) و رطوبت خاک (SWV) بر روی شاخص پوشش گیاهی نرمال شده (NDVI) استفاده گردید.

روش پژوهش: 

 شاخص پوشش گیاهی از تصاویر سنجنده مودیس و شاخص ST و شاخص SWV از داده های بازکاوی ERA5 در بازه زمانی 2022-2001 و قدرت تفکیک مکانی 10 کیلومتر در وسعت منطقه مورد مطالعه (کشور ایران) تهیه شدند. برای بررسی روند تغییرات این متغیرها از آزمون ناپارامتریک من_کندال و شیب تخمین گر سن و برای بررسی رابطه بین شاخص پوشش گیاهی و داده های اقلیمی از تحلیل همبستگی استفاده شد.

نتایج حاصل از بررسی روند تغییرات بر اساس آماره Z من-کندال نشان می دهد که شاخص NDVI در 75/81 %، SWV در 09/47 % و ST در 84/75 % از مساحت کشور افزایشی بوده است. رابطه همبستگی NDVI با SWV در 49/90 % از مساحت کشور مثبت (r>0) که از این مقدار 25/42 % مثبت قوی (r>0.5)  نشان داده شد، این در حالی است که همبستگی NDVI با ST در 84/25 % مثبت بوده که 87/1 %  از آن مثبت قوی (r>0.5) نشان داده شد. بررسی نتایج همبستگی NDVI و SWV در کاربری بوته زار، اراضی بایر، اراضی کشاورزی و مراتع طی 22 سال در ارتفاعات مختلف مثبت بوده و در کاربری جنگل این همبستگی در طبقات 1500، 2000 متر و بیشتر از ارتفاع 2000 به صورت منفی نمایش داده شد؛ و همچنین نتایج همبستگی NDVI و ST در کاربری اراضی بایر و بوته زار در ارتفاعات مختلف مثبت و در کاربری کشاورزی، جنگل و مراتع با افزایش ارتفاع به صورت منفی نمایش داده شد؛

طی بازه 22 ساله مورد مطالعه، پوشش گیاهی در ایران روند افزایشی داشته است. همچنین بررسی اثر گذاری پارامتر های دمای خاک و رطوبت خاک بر روی پوشش گیاهی نشان می دهد که پوشش گیاهی با رطوبت خاک در طبقات و کاربری های مختلف بیشترین همبستگی مثبت را داشته است. همین طور پوشش گیاهی و دمای خاک در طبقات ارتفاعی پایین و در بیشتر کاربری ها همبستگی منفی بیشتری داشته است. بنابراین با بررسی و تجزیه و تحلیل رابطه بین شاخص پوشش گیاهی با شاخص های دمای خاک و رطوبت خاک در کاربری ها و ارتفاعات مختلف می توان روند تخریب   اراضی را مورد بررسی قرارداد.