ارزیابی میزان آسیب پذیری بافت های شهری در برابر زلزله مطالعه موردی شهر کرمانشاه

زمین لرزه ویرانگر ترین و مرگبار ترین رخداد طبیعی است که کشور ایران نیز با عنایت به وضعیت ویژه تکتونیکی در بیشتر نواحی خود با آن مواجه است. در میان مناطق زلزله خیز ایران، منطقه چین، گسل زاگرس که کلانشهر کرمانشاه نیز در آن واقع شده به عنوان بخشی از کمربند کوه زایی آلپ، هیمالیا از نواحی فعال و با احتمال وقوع زلزله با شدت بالا است. شهر کرمانشاه به عنوان بزرگ ترین کلان شهر در مرکزیت غرب کشور به لحاظ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و جمعیتی دارای تاثیر منطقه ای بسیار است، این کلان شهر به سبب وضعیت نامناسب کالبد شهری، در صورت رخداد زمین لرزه به شدت آسیب پذیر گردیده و احتمال بروز مشکلات و وضعیت بحرانی در آن بسیار خواهد بود. لذا ارائه روش هایی نظام مند و کارآمد جهت استفاده در مدیریت بحران به منظور کاهش میزان آسیب پذیری در آن ضرورت دارد. هدف این مقاله شناسایی عوامل موثر در آسیب پذیری کالبدی شهر و ارائه روش و مدلی به منظور ارزیابی میزان آسیب پذیری مناطق شهر جهت کمک به مدیریت شهری در راستای کاهش تلفات و خسارات ناشی از زلزله در مراحل قبل، حین و پس از بحران است. نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی، تحلیلی است. در این مقاله با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی در محیط نرم افزار ARC GIS میزان آسیب پذیری مناطق شهر کرمانشاه سنجش و اولویت بندی شده است. نتایج مبین آن است که به لحاظ معیار پایداری فیزیکی 31/69 درصد از ساختمان های شهر در ناحیه آسیب پذیری خیلی زیاد و زیاد هستند و در این معیار منطقه 3 آسیب پذیر ترین منطقه شهر است. همچنین از نظر معیار کارایی امدادرسانی به هنگام بحران 13/65 درصد از بنا های شهر در ناحیه آسیب پذیری خیلی زیاد و زیاد هستند که با توجه به این معیار، منطقه پنج آسیب پذیرترین منطقه شهر است. به لحاظ آسیب پذیری کالبدی هم 78/23درصد از ابنیه شهر در ناحیه ی آسیب پذیری خیلی زیاد و 097/34 درصد در پهنه آسیب پذیری زیاد واقع شده اند. مناطق 3، 7، 4 و 2 به ترتیب آسیب پذیر ترین مناطق شهر کرمانشاه در صورت وقوع زلزله هستند.