گونه شناختی و گاه نگاری سفالینه های پیش از تاریخ محوطه ی «قشه توت» در شمال شرق ایران

خراسان بزرگ یکی از مناطق پراهمیت در شناخت دوره های فرهنگی از پیش از تاریخ تا دوران اسلامی به شمار می رود. با این حال، نبود انسجام در حفاری ها و کاوش های باستان شناسی، همراه با پراکندگی و ناهمگونی در بررسی ها، موجب ضعف در شناسایی فرهنگ های پیش از تاریخ در شرق ایران شده است.  تپه ی قشه توت، که در فاصله ی 12 کیلومتری صالح آباد و 77 کیلومتری شمال شرق شهرستان تربت جام در خراسان رضوی واقع شده و بر مسیر راه های ارتباطی این دو شهر قرار دارد، یکی از محوطه های غنی از آثار پیش از تاریخ محسوب می شود. این محوطه به دلیل گنجایش گسترده اش، امکان بررسی فرهنگ های این دوره را فراهم می آورد .در این پژوهش، پس از انجام بررسی های پیمایشی و برداشت 114 نمونه به روش نمونه برداری سفال های شاخص از شبکه های تعیین شده، تنها 52 قطعه ی شاخص براساس، مطالعات تطبیقی تحلیلی، مورد گونه شناسی و گاه نگاری قرار گرفته است. افزون بر این، تاثیر فرهنگ های "نمازگاه" و "یاز" که از فرهنگ های فرامنطقه ای به شمار می آیند، نیز تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که توالی استقراری این تپه از دوره ی مس سنگ و مفرغ آغاز شده و تا دوره ی آهن به صورت مستمر ادامه یافته است، به طوری که در دور ه ی آهن به بیشترین وسعت خود رسیده است. همچنین، گونه شناسی سفالینه ها نشان دهنده ی شباهت زیاد سفال های عصر مفرغ این تپه به دوره های نمازگاه III و IV است و سفال های عصر آهن آن نیز بیشترین شباهت را با دوره ی یاز I در ترکمنستان نشان می دهد. این موضوع بیانگر ارتباطات فرافرهنگی میان مناطق مختلف است.