واکاوی ساختار گروتسک در فانتزی‏ های گوگول (مطالعه موردی شنل، دماغ)

طنز در فانتزی های گوگول تنها انتقاد اجتماعی نیست، بلکه نویسنده با تمهیداتی خاص سعی می کند نوعی وحشت و در پاره ای مواقع خشم و اعجاب را نیز به خواننده القا کند که آثارش را به گروتسک سوق می دهد. این مقاله می کوشد به تمهیدات گوگول برای رسیدن به این خصیصه در دو اثر دماغ و شنل با رویکرد تحلیلی - توصیفی و با روش استنادی بپردازد و نشان دهد گوگول با زیاده روی و اغراق در واقعیت و روی آوردن به فانتزی و پست مدرن آن را به سمت وسوی گروتسک کشانده است. او هم در عناصر داستان، هم در روش اجرا و پردازش سبک اثر و هم در محتوا به گروتسک روی آورده است. در بخش عناصر داستان با کمک تعلیق (شخصیت، مکان و ماجرا)، شخصیت پردازی، فضاسازی و حال و هوا به آن رسیده و در شیوه اجرا، فانتزی و رویکردهای پست مدرن را برگزیده تا با استحاله اشیا و اجزای بدن، شخصیتی اغراق گونه به آن ها بدهد و با ایجاد توهم در مخاطب، بستری برای روی آوردن به پایان باز و در نتیجه بلاتکلیفی وهم آور خواننده ایجاد کند. مرز میان واقعیت و فانتزی را در ذهن مخاطب درهم شکسته و در نهایت با عدم قطعیت، استحاله بدنی، ترس و خشم یا اعجاب را بر طنز برتری داده است. در این میان لحن طنز و عادی جلوه دادن حوادث بعد دیگری از گروتسک زبانی ایجاد می کند. در حقیقت نویسنده با تغییر بافت واقعی به فانتزی و نیز روی آوردن به محتوای ترسناک، در ضمن عملی خنده دار و شگفت انگیز و خلاف عرف، زمینه ترسناکی در دل وجدان بیدار آدمی افکنده تا مجموعه تمهیدات گروتسکی خود را کامل کند.