تاثیر قتل رابرت ایمبری بر سیاست‎های نفتی آمریکا و بریتانیا در ایران

قتل ایمبری در سال 1303ش. اندکی پیش از تغییر سلطنت در ایران عصر قاجار درهم‎تنیدگی زیادی با سیاست‎های داخلی و خارجی ایران داشت. موضوع نفت، تثبیت قدرت سیاسی و اقتصادی بریتانیا در ایران، به حاشیه راندن شرکت‎های نفتی آمریکایی توسط بریتانیا، بحث جمهوری‎خواهی در ایران، محدودیت فعالیت‎های مطبوعاتی و آزادی بیان توسط دولت و برخی دیگر از مسائل پیدا و پنهان مسائل سیاسی ایران با این حادثه به صورت مستقیم و غیرمستقیم پیوند یافت. قربانی شدن ایمبری توسط اوباش و متعصبان مذهبی، بهانه‎ای شد که بریتانیایی‎ها به رقبای تازه به میدان آمده خود در عرصه اقتصاد نفتی خاورمیانه بفهمانند که دیپلماسی نفتی ایران در کف قدرت آنهاست. در پژوهش حاضر، پرسش اصلی این است که ماجرای سقاخانه و قتل ایمبری چه تاثیری بر تحولات داخلی و قراردادهای نفتی ایران با بریتانیا داشته است؟ یافته‎های پژوهش با تکیه بر اسناد آرشیوی، خاطرات و گزارش‎های تاریخی نشان می‎دهد تکاپوهای ایمبری جهت نزدیکی کمپانی‎های نفتی آمریکایی با دولت ایران جهت همکاری و اخذ امتیازات نفتی، بهانه‎ای در اختیار انگلیسی‎ها قرار داد تا آن ها درصدد حذف ایمبری برآیند. از سوی دیگر، ازنظر داخلی نیز واقعه سقاخانه و مرگ ایمبری مورد بهره برداری رضاخان قرار گرفت و بهانه‎ای برای سرکوب‎ کنشگران سیاسی از سوی وی شد. رضاخان با ایجاد حکومت نظامی ناشی از قتل ایمبری به اعمال سیاست‎های خود جهت بسترسازی پایه‎های سلطنت خویش پرداخت. در پژوهش حاضر از روش توصیفی تبیینی استفاده‎ شده و تلاش می‎شود با استفاده از اسناد و داده‎های کتابخانه‎ای و آرشیوی، تا حد امکان پاسخی مناسب برای پرسش پژوهش یافته شود.