تحلیل دلائل ناکامی جنبش روستائیان گیلان در تحولات سیاسی و اجتماعی عصر مشروطه

زمینه و بستر جنبش دهقانی در گیلان عصر مشروطه ریشه در ساختار جغرافیایی، نظام زمینداری و بیداری اجتماعی در سال های منتهی به تحولات عصر مشروطیت در ایران، به ویژه گیلان دارد. کشاورزی و اقتصاد پررونق گیلان موجب توجه ویژه حکومت ها به این سرزمین از دوره صفویه تا قاجار شد. این وضعیت، به نظر می بایست منجر به بهبود معیشت روستائیان می شد، اما تسلط اربابان بر رعایا از یک سو و فشارهای مالیاتی حکومت از سوی دیگر، فقر و محرومیت روزافزون آنان را رقم زد. علاوه براین، نفوذ سیاسی روسیه در گیلان و فعالیت بازرگانان تحت حمایت روس ها، موجب توجه سرمایه داران روسی به این منطقه گردید. در نتیجه، گیلان به تنها ایالتی در ایران بدل شد که به تناوب، شاهد شکل گیری جنبش های بزرگ دهقانی علیه اربابان و حکومت بود. استقرار نظام پارلمانی و اعلام مشروطیت، در عمل نیز نتوانست رعایا را از شرایط مصیبت بار نظام ارباب رعیتی رهایی بخشد. با این حال، بیداری اجتماعی که در این دوران ایجاد شده بود، موجب آگاهی رعایا نسبت به حقوق خود گردید. آنان، پس از ناامیدی از تحقق اعتراضاتشان، اقدام به شکل دادن به جنبش های متعددی برای بهبود شرایط موجود و الغای نظام ارباب رعیتی و برخی رسوم مرتبط با آن کردند. مقاله حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش ها است که: چه عواملی موجب ناکامی جنبش های دهقانی گیلان در عصر مشروطه بوده است؟ و مجلس شورای ملی در برابر خواسته های دهقانان گیلانی چه رویکردی داشته است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که مهم ترین دلیل خیزش های مکرر گیلانیان، تحمیل شرایط سخت زندگی توسط اربابان بر دهقانان بوده است. این پژوهش با استفاده از روش تاریخی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی انجام شده است.