سنجش درجه رقابت در بازار جهانی کالاهای منتخب سنتی و کشاورزی

همان گونه که در بازارهای محلی یا منطقه ای یا ملی انواع رفتارهای انحصاری و یا غیر رقابتی مشاهده می شود در بازارهای بین المللی نیز انتظار مشاهده چنین رفتارهایی را باید داشت. برای مثال بسیاری از کشورها (یا شرکتها) با به کارگیری رفتارهای راهبردی و هماهنگ درصدد انحراف بازار از رقابت به انحصارند. تمرکز بازار و شاخصهای اندازه گیری تمرکز این امکان را فراهم می سازند که اطلاعات مربوط به تعداد کشورها و نحوه توزیع بازار بین آنها در عددی معین خلاصه شود تا بر اساس آن بتوان درجه رقابت و انحصار را ارزیابی کرد. در این تحقیق برای سنجش درجه رقابت در بازارهای بین المللی کالاهای عمده صادراتی کشاورزی ایران (پسته، خرما، انگور، سیب، زعفران، خاویار، کشمش) به سنجش تمرکز جهانی بازارهای مذکور برای فاصله زمانی 1997-2000 میلادی پرداخته شده است. شاخص تمرکز محاسبه شده نشان دهنده انحصار چند جانبه سخت در این بازارهاست. یافته های این تحقیق نشان می دهد که شاخص نسبت تمرکز n کشور(CRn) و شاخص هرفیندال(HHI) برای بازار جهانی برخی از محصولات مانند فرش، خرما، زعفران، خاویار و کشمش افزایش یافته است که این مبین افزون شدن شدت انحصار و افزایش نابرابری صادراتی در بازارجهانی برخی از محصولات مانند سیب درختی و انگور تغییر چشمگیری نیافته است.