سخن نخست

فلسفه علم به مسایل فلسفی درباره علم و نظریه های علمی می پردازد. پیدا است که علم برای فلسفه، اهمیت ویژه ای دارد و بررسی مسایل فلسفی راجع به علم چشم انداز تازه ای در برابر فلسفه به وجود آورده است. همچنین، فلسفه علم تاثیر بسیار عمیقی بر شاخه های دیگر فلسفه؛ مانند معرفت شناسی، فلسفه اخلاق، فلسفه دین نهاده است و بسیاری از مباحث آن قابل تعمیم به زمینه های دیگر می باشد. این معلول نوع مباحث این شاخه است که تا حدی قابل تسری و توسعه به دیگر زمینه ها می باشند. درنتیجه، کارکرد فلسفه علم امروزه تنها به حوزه علم و نظریه های علمی محدود نمی شود و بسی از حوزه علم فراتر می رود.
مباحث فلسفه علم بسیار متنوع می باشد و در سه دسته: معرفت شناختی، روش شناختی، هستی شناختی می گنجد. برخی از این مباحث عبارت اند: (1) بحث از استقرا و اهمیت آن (2)‍ تفکیک مشاهده از نظریه (3) نحوه توجیه نظریه های علمی (ابطال، تایید، کل گرایی و غیره) (4) تمایز علم از غیرعلم (5) ویژگی های روش علمی (6) تبیین و مسایل مربوط به آن (7) توصیفی یا غیرتوصیفی بودن نظریه های علمی (رئالیسم خام، ابزارانگاری، رئالیسم درونی، رئالیسم پیچیده و غیره) (8) مدل ها و نقش آنها در معرفت علمی (9) رابطه نظریات با مشاهده (10) دیدگاه های گوناگون درباب تحول علم (11) تاثیر عوامل غیرمعرفتی بر معرفت علمی (12) گونه های متفاوت تحول در معرفت علمی.
موارد فوق تنها مسایلی اندک از مباحث فراوان و گسترده فلسفه علم هستند و معمولا کمتر اثری در این زمینه به چشم می خورد که همه این مباحث و مسایل را مورد بحث قرار داده است. بنا به اهمیت فلسفه علم بر آن شدیم که یک ویژه نامه دیگر را نیز به آن اختصاص دهیم و قطره ای ناچیز از دریای این مباحث و مسایل را به خوانندگان تقدیم داریم.