فرایندهای کانه زایی و دگرسانی در توده های گرانیتوییدی (gd) نوع آناتکسی منطقه ماه نشان و مسائل ژئودینامیکی مربوطه (استان زنجان - شمال باختری ایران)

ورقه زمین شناسی ماه نشان در استان زنجان واقع در شمال باختری ایران قرار دارد. ازدیدگاه ریخت زمین ساختی، پهنه ای از رشته کوه های موازی با روند شمال باختری- جنوب خاوری همراه با دشتهای میان کوهستانی وابسته را شامل می شود. از شمال خاوری تا جنوب باختری شامل زیرپهنه های زیراست:- حوضه اندآباد- مشمپا، شامل ردیفی پرستبرا از رسوبات آواری اولیگوسن زیرین و لایه های سبز و سرخ تپه ماهوری نئوژن وابسته به محیطی کم ژرفا و تبخیری است (زیر پهنه شماره 1).
- کوهستانهای حبش- مغانلو به شکل زیرپهنه ای طولی با ساختار فلسی که بر اثر انباشتگی ورقه های رورانده با شیب راندگی به طرف شمال خاور به وجود آمده و در نهایت واحدهای سنگی پرکامبرین (تنها سازند کهر) و فانروزوبیک برونزد یافته اند (زیر پهنه شماره 2).
-دشت دوز کند- ماه نشان- ینگجه، با ویژگی تقریبی گرم و خشک، به طور مایل در داخل منطقه قرار دارد (زیر پهنه شماره 3).
- کوهستانهای ابراهیم آباد- اینچه- آلمالو، در جبهه شمال باختری منحصرا از واحدهای سنگی دگرگون شده درجه بالا و برونزدهایی چند از سازند کهر تشکیل شده است (زیر پهنه شماره 4).
- دشت دندی- انگوران، با نهشته های سیلابی و واریزه ای QP که با شدت زیاد توسط شاخابه های دره مانند بریده شده اند (زیر پهنه شماره 5).
جایگاه سنگ چینه ای و ویژگی های سنگ شناختی توالی سنگی در دو زیر پهنه آهیخته شماره 2 و شماره 4، نشانگر دو رژیم رسوبگذاری ار نوع حوضه کافتی و محیط سکویی، برای تکوین مادرسنگهای اولیه آنهاست.
رسوبات اولیه و ولکانیتهای وابسته در زیر پهنه شماره 4، تحت فرایند دگرگونی، به شدت دگر شکل شده و سنگهای دگرگون شده ای از نوع گنیس، آمفیبولیت، شیست سبز و مرمر در آن به وجود آمده اند، در حالی که در زیر پهنه شماره 2 سنگهای نوع اسلیت، فیلیت و شیست نارس تکوین یافته اند. این بدین معنی است که شیب زمین گرمایی و شدت دگرگونی از حوضه کافتی (زیر پهنه شماره 4) به سوی محیط سکویی (زیر پهنه شماره 2) به تدریج کاهش می یابد. افزون بر این رخداد فرا دگرگونی موجب زایش توده های گرانیتویید آناتیکتیکی نوع S در سراسر حوضه کافتی (زیر پهنه شماره 4) شده است.
برخی از این گرانیتوییدهای آناتکتیکی (مانند توده گرانیتویید مغانلو) به شکل توده های نفوذی دیاپیری قدرتمند در دوره ای خیلی دیرتر از زمان تبلور ماگمایی شان جایگزین شده اند و به جای هاله های همبری دگرگونی، ایجاد هاله های برشی و خرد شده در اطراف توده های گرانیتوییدی نموده اند. چنین هاله های برشی و خرد شده، نقش محمل ها و مجاری مناسب برای مهاجرت و انتقال سیالهای کانه دار گرمابی را بازی می کنند و موجب تکوین دگرسانی های فراگیر در راستای کانه زایی های مربوطه می شوند.
برای مثال، دگرسانی های پتاسیک، آرژیلیک متوسط تا پیشرفته و کانی زایی های آنتیموان اپی ترمال وابسته در اطراف توده گرانیتویید نوع S مغانلو در متن مقاله توصیف شده است.