شناسایی ترکیبهای شیمیایی اسانس گونه های Vitex در ایران

جنس Vitex از تیره Lamiaceae در مناطق گرمسیری نیمکره شمالی وجنوبی پراکندگی دارد. حدود 250 گونه از آن شناخته شده است و گسترش تعدادی ازگونه های آن تا مناطق معتدله نیز ادامه می یابد. بررسی خصوصیات مورفولوژی برگ، ساقه، گل و کاسه گل در کنار بررسی های میکرومورفولوژیک حضور چهار گونه V. agnus-castus، V. pseudo-negundo،V. negundo, و V. trifolia را در ایران نشان می دهد. در این تحقیق سرشاخه های گلدار این گونه (زمان گلدهی) از رویشگاه طبیعی جمع آوری گردید و پس از خشک کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب جداسازی شد و سپس توسط دستگاه GC و GC/MS موردتجزیه و شناسائی قرار گرفت. در اسانس گونه V. agnus-castu، منوترپنوئیدها (8/82%) تر کیبهای غالب بودند که از میان آنها 1و8-سینئول (5/18% )، آلفا-پینن (8/17%)، لیمونن (7/15%) و سابینن (9/14%) اجزای عمده بودند. در اسانس گونه V. pseudo-negundo سزکوئی ترپنوئیدها (7/50%) تر کیبهای غالب بودند که عمده ترین آنها شامل آلفا-گواین (2/14%)، جرماکرن D (6/11% )، آلفا-کادینول (10% ) و بی سیکلوجرماکرن (9/9%) می شدند. در اسانس گونه negundo V.، منوترپنوئیدها تر کیبهای غالب بودند (6/66%) که از میان آنها 1و8-سینئول (8/20% ) و آلفا-پینن (8/18%) اجزای عمده بودند. در اسانس گونهV. trifolia، منوترپنوئیدها بخش عمده اسانس را تشکیل می دادند (1/67%) که از میان آنها سابینن (6/24%) و آلفا-پینن (9/23%) اجزای اصلی بودند. ترکیب 1و8-سینئول در اسانس این گونه برخلاف گونه های دیگر وجود نداشت به علاوه ترکیب سزکوئی ترپنوئیدی بتا-کاریوفیلن (5/10%) دارای در صد نسبتا بالایی در اسانس بود.