بررسی اثر شرایط محیطی بر عملکرد و اجزای تشکیل دهنده اسانس جعفری مکزیکی (Tagetes minuta L)

جعفری مکزیکی گیاهی یک ساله و متعلق به خانواده Asteraceae است. این گونه به صورت خودرو در ایران وجود ندارد. جعفری مکزیکی یکی از مهمترین گیاهان دارویی مورد استفاده در صنایع عطرسازی، دارویی و غذایی است. اسانس این گیاه کاربرد وسیعی در این صنایع دارد.
در این تحقیق اثر شرایط محیطی مختلف بر عملکرد و اجزای تشکیل دهنده اسانس این گیاه بررسی شد.
بذر گیاه در دو منطقه به طور هم زمان کشت گردید. قسمت های هوایی گیاه در مرحله تمام گل برداشت و پس از خشک شدن مواد گیاهی در سایه و هوای آزاد، اسانس گیری به روش تقطیر با آب به عمل آمد. شناسایی کمی و کیفی ترکیبات نمونه های اسانس به وسیله دستگاه های گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC-MS) انجام شد.
نتایج حاصله نشان داد که میزان و اجزای تشکیل دهنده اسانس بین دو منطقه کشت متفاوت است. بازده اسانس به ترتیب 1.44 و 0.8 درصد از غرب و شمال تهران به دست آمد. تعداد 20 و 19 ترکیب به ترتیب در اسانس حاصل از گیاهان کشت شده در غرب و شمال تهران شناسایی گردید. ترکیبات عمده اسانس از گیاهان کشت شده در غرب تهران دی هیدروتاجتون (21.4 درصد)، آلفا - ترپینئول (15.6 درصد)، سیس - تاجتون (13.1 درصد)، ترانس - اسیمنون (11.8 درصد)، سیس – بتا - اسیمن (8.3 درصد)، اسپاتولنئول (4.8 درصد)، سیسر - اسیمنون (4.5 درصد)، لیمونن (4 درصد) و از شمال تهران آلفا - ترپینئول (20.8 درصد)، سیس - بتا - اسیمن (17.7 درصد)، دی هیدروتاجتون (13.7 درصد)، ترانس - اسیمنون (13.3 درصد)، سیس - تاجتون (8.4 درصد)، سیس - اسیمنون (6.1 درصد) و سیس - دی هیدروکارون (5 درصد) بود.
نتایج نشان داد که شرایط محیطی بر عملکرد و اجزای تشکیل دهنده گیاه جعفری مکزیکی موثر است.