تعیین عوامل زیست محیطی در مکانیابی شهرهای جدید در ایران

ایجاد شهرهای جدید به منظور پاسخگویی به نیازهایی مانند جذب سرریز جمعیتی، تامین مسکن و بسیاری از عوامل دیگر صورت می گیرد، اما به خاستگاه آنها در فرآیند توسعه پایدار از دیدگاه برنامه ریزی و طرح ریزی محیطی توجهی نمی شود. شهر جدید هشتگرد (در غرب استان تهران) با هدف اسکان پانصد هزار نفر جمعیت تا سال 1390، بعنوان بزرگترین شهر جدید کشور انتخاب شده است. در این نوشتار، برای شناسایی و مطابقت شهر هشتگرد بعنوان مطالعه موردی، با معیارهای روش مک هارگ براساس مدل اکولوژیکی توسعه شهری، روستایی و صنعتی انجام گرفته است. به علاوه، این شهر با معیارهای پیشنهادی که در تحقیق ارایه شده مقایسه شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که، در روش مک هارگ پارامترهای محیط زیستی شهر جدید هشتگرد، به عنوان مناسب ترین گزینه ها در انتخاب اراضی مورد نظر واقع شده است. مقایسه پارامترها با مدل اکولوژیکی توسعه شهری، روستایی و صنعتی و معیارهای پیشنهادی در این تحقیق مشخص می نماید که، عواملی مانند شیب، جهت جغرافیایی، سنگ مادر، عمق و ساختمان خاک و پوشش گیاهی در طبقه یک مک هارگ (طبقه مناسب) قرار می گیرند و دیگر عوامل، در طبقه دو مگ هارگ (طبقه تقریبا مناسب) قرار داشته و هیچ یک از پارامترها در طبقه نامناسب قرار ندارند. بنابراین، مکان یابی شهر جدید هشتگرد از نقطه نظر پارامترهای محیط زیستی، مطابقه با استاندارد مک هارگ بوده و از موقعیت مناسبی برخوردار است. از طرفی با توجه به معیارها پیشنهادی در این تحقیق، برخی از پارامترها مانند لرزه خیری و آلودگی هوا هر چند از موقعیت مناسبی برخوردار نیستند ولی می توان با در صورت اجرای آن، چنین مشکلاتی را کاهش داد. با توجه به نتایج این تحقیق، ضرورت توجه به عوامل و معیارهای اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی مانند رشد جمعیت، توان اقتصادی منطقه، دسترسی به زیر ساخت ها مانند شبکه راه های ارتباطی، خطوط لوله انتقال گاز و عوامل تاثیرگذار محیط زیستی نظیر آلاینده های هوا، آب، خاک، صدا و مواد زاید جامد در مکان یابی شهرهای جدید از اهمیت خاصی برخوردارند.