اندازه گیری نسبی طول دوره سربسته بودن سلول های نوزادی برخی از توده های زنبور عسل (.Apis mellifera L) ایران، مسعود مرتضوی اردستانی

با توجه به اینکه برای کنترل کنه واروآ، به عنوان مهمترین انگل زنبور عسل، تاکنون عمدتا از روش مبارزه شیمیایی استفاده شده که این روش نه تنها باعث آلودگی فرآورده های کندو به مواد شیمیایی می گردد بلکه موجب بروز مقاومت کنه در برابر سموم شیمیایی می شود، لذا امروزه توجه بیشتری به روش های غیر شیمیائی کنترل از جمله تولید و پرورش نژادهای مقاوم زنبور عسل به کنه واروآ معطوف شده است. یکی از عوامل مهم در مقاومت زنبور به کنه، کوتاه بودن طول مرحله سر بسته بودن سلول های نوزادی است که باعث می شود کنه نتواند دوره دگردیسی و زاد و ولد خود را کامل کند و جمعیت آن کاهش می یابد. در این تحقیق توده های زنبور عسل استان های اصفهان، تهران، مرکزی و قزوین از نظر طول دوره سر بسته بودن سلول های نوزادی مورد بررسی قرار گرفتند. روش ارزیابی این مکانیسم مقاومت بر اساس طرح کاملا تصادفی بود. بدین صورت که تیمارها، استان های مختلف موجود در طرح ملی اصلاح نژاد (4 تیمار) بودند که در چهار تکرار اجرا گردید. هر تکرار شامل یک کندوی به طور متوسط 7 قاب جمعیت بود که در زمان معینی ملکه ها توسط محصور کننده ملکه (Queen excluder) محصور می گشتند و پس از 24 ساعت محدوده تخم گذاری، علامت گذاری شد. حدود روز نهم پس از آن سلول ها شروع به بسته شدن می کردند و ساعت دقیق بسته شدن سلول ها ثبت شد. حدود 11 روز بعد قاب های مورد نظر به انکوباتور (1±34 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 60 درصد و تاریکی مطلق) منتقل شده و زمان دقیق باز شدن در سلول ها ثبت گردید. نتایج نشان داد که به طور کلی تفاوت معنی داری از نظر آماری بین طول دوره سر بسته بودن سلول های نوزادی در چهار استان وجود نداشت. با بررسی میانگین کلی طول دوره سر بسته بودن سلول ها بین استان های مختلف تفاوتی در حدود 5 ساعت مشاهده گردید. استان قزوین با 290 ساعت بالاترین میانگین طول دوره سر بسته بودن سلول ها و استان مرکزی با 285 ساعت کمترین میانگین طول دوره سر بسته بودن سلول ها را داشتند. کوتاه بودن دوره رشد زنبور عسل یا مرحله بسته بودن سر سلول های آن سبب می شود که کنه واروآ از نظر دوره رشد دچار اشکال شده و جمعیت کنه آنقدر زیاد نمی شود که سبب مرگ کلنی های زنبورعسل گردد و این مورد در رابطه با استان های مرکزی و اصفهان که کمی دوره رشد کوتاه تری دارند، دیده می شود.