بررسی سن منارک و عوامل مرتبط با آن در دختران ایرانی شرکت کننده در المپیاد ورزشی دانش آووزی سال 1381

پیشبینی زمان صحیح بلوغ در دختران باعث می شود بتوان آگاهی های لازم را در این زمینه به موقع به آنان ارایه داد و آنها را از نظر روحی برای پذیرش تحولاتی که در این دوره تجربه خواهند کرد، آماده ساخت. در ایران هنوز مطالعه ای جامع در این زمینه صورت نگرفته است.
این مطالعه مقطعی- توصیفی روی 629 دختر از 24 استان کشور انجام شد. فرم جمع آوری اطلاعات (شامل سن دقیق شروع اولین عادت ماهیانه)، به کمک یکی از افراد خانواده تکمیل شد. مرحله بلوغ از نظر تلارک و پوبارک و درصد چربی به وسیله شرح حال و معاینه پزشکی تعیین شد. به منظور تخمین سن بلوغ در این افراد، از مدل رگرسیونی خطی استفاده شد.
در 454 نفر که منارک آنها شروع شده بود؛ میانگین سن شروع قاعدگی 0.06±13.18 سال (0.7±158.2 ماه) بود. میانگین سن شروع قاعدگی مادربزرگ ها و مادران این 454 نفر به ترتیب 0.25±12.9 و 0.14±13.6 سال بود. منارک زودرس در افراد دارای قد کوتاه تر (p<0.001)، شروع ورزش در سنین پایین تر (0.019=p)، تعداد خواهر کمتر (0.007=p)، تعداد برادر کمتر (0.003=p)، درصد چربی بدن بیشتر (0.037=p)، نمایه توده بدن بیشتر (0.002=p)، ساکنان مناطق کوهپایه ای (0.001=p) و کسانی که اولین منارک آنها در فصل بهار شروع شده بود (0.047=p) دیده شد. مدل رگرسیونی نشان داد که سن منارک با استفاده از متغیرهای قد فعلی (0.001>p)، ارتفاع محل زندگی از سطح دریا (0.001>p)، تعداد برادر (0.006=p) و تعداد خواهر (0.008=p) قابل پیش بینی است (0.099=r2-، p=0.001).
قد کوتاه تر افراد، بعد خانوار کمتر و ساکن بودن در مناطق کوهپایه ای مهم ترین عوامل پیشگویی کننده شروع زودرس منارک است. به نظر می رسد که بعد از کاهش معنی دار سن منارک به علت بهبود کیفیت تغذیه دختران جوان طی دهه های اخیر، امروزه سیر فزاینده آن می تواند ناشی از عادات تغذیه ای ضعیف و نحوه زندگی کم تحرک و یا پاسخی به افزایش استرس های فیزیکی و روانی باشد.