میزان و شدت اختلال فشار روانی آسیب زاد (PTSD) و تاثیر مداخلات بهداشت روان بر آن، در کودکان و نوجوانان روستای سفیلان استان چهارمحال و بختیاری

بلایا و حوادث همه ساله منجر به ایجاد معلولیت، صدمات مالی و مرگ در بسیاری از افراد می گردد. تلفات انسانی پس از حوادث غیر مترقبه منجر به ایجاد آثار روانی مانند استرس، اضطراب و شکایات جسمی می گردد. اختلال فشار روانی آسیب زاد یا اختلال پس از ضربه (PTSD) از جمله این آثار است که در پی مواجهه با فشار آسیب زای شدید ایجاد می گردد. از جمله حوادث تاسف بار در ایران می توان به واقعه آتش سوزی مدرسه ابتدایی روستای سفیلان از توابع استان چهارمحال و بختیاری اشاره نمود. پژوهش اخیر با هدف بررسی فراوانی و شدت عوارض روانی ناشی از حادثه در کودکان و نوجوانان روستا و تاثیر مداخلات روانی در آنان انجام گرفت.
در یک مطالعه نیمه تجربی کلیه کودکان 15-5 ساله روستای سفیلان (41 نفر) که در هنگام حادثه در روستای سفیلان حضور داشتند انتخاب شدند. از طریق مصاحبه چهره به چهره با والدین کودکان پرسشنامه اطفال یول (Yoll) بلافاصله بعد از واقعه آتش سوزی تکمیل و سپس مداخلات بهداشت روان شامل تشکیل گروه های کاری، بازگویی روانشناختی، شناخت افکار اجتماعی و راهکارهای درمانی به مدت دو هفته و طی 4 جلسه صورت پذیرفت. مجددا پنج ماه بعد از حادثه و مداخله بهداشت و روان پرسشنامه مذکور تکمیل و داده ها از طریق آزمون های آماری t زوجی، t مستقل و آنالیز واریانس یک طرفه تجزیه و تحلیل گردید.
در سنجش نوبت اول میانگین نمره PTSD 61.14±15.03 و در نوبت دوم 48.19±9.6 بود (p<0.001). میانگین نمره PTSD قبل از مداخله در گروه سنی 10-5 سال و 15-10 سال به ترتیب 54.26±13.8 و 65.53±14.3 (p<0.01 و بعد از مداخله 43±5.7 و 51±10.28 بود (p<0.05). ولی جنسیت در این اختلاف تاثیری نداشت. با افزایش سطح تحصیلی میانگین نمره PTSD افزایش یافته و آزمون توکی این اختلاف را بین سطح تحصیلی قبل از دبستان با دو سطح دیگر معنی دار نشان داد (p<0.01).
نتایج پژوهش اخیر گویای تاثیر مداخلات سریع بهداشت روان و آموزش راه های برخورد با حادثه و حمایت روانی بود. بنابراین اقدامات پیشگیری کننده در هر سه سطح پیشگیری (اول، دوم و سوم) در برخورد با سوانح و حوادث لازم است.