بررسی وضعیت هوموسیستئین در بیماران همودیالیزی دریافت کننده اسید فولیک در بیمارستان امام حسین (ع) تهران

هیپرهوموسیستئینمی یکی از عوامل خطر مستقل بیماری های قلبی عروقی و بویژه آترواسکلروز است. میزان شیوع هیپرنوموسیستئینمی در بیماران همودیالیزی، بیشتر از کل جمعیت است و به همین جهت، این بیماری ها در حدود 50 درصد از علل مرگ و میر این بیماران را به خود اختصاص می دهند. هدف از این مطالعه، بررسی وضعیت هوموسیستئین در بیماران همودیالیزی دریافت کننده دوز 5mg/d اسید فولیک خوراکی، در بیمارستان امام حسین (ع) تهران بود.
در این مطالعه که به صورت مقطعی طراحی شد، سطح هوموسیستئین تام (tHcy) پلاسما و اسید فولیک و ویتامین B12 سرم، در 40 بیمار همودیالیزی که حداقل از 3 ماه قبل دریافت کننده 5mg/d اسید فولیک بوده اند، اندازه گیری شد. همبستگی میان این سه شاخص و همچنین همبستگی آنها با سایر عوامل مداخله گر با استفاده از آزمون های ناپارامتری بررسی شد. میزان دریافت غذایی ویتامین های گروه B مرتبط با متابولیسم هوموسیستئین، با استفاده از روش یادآمد 24 ساعت خوراک برای 3 روز متوالی، ارزیابی شد.
در بیماران همودیالیزی مورد مطالعه که تحت مکمل یاری مداوم با اسید فولیک بوده اند، میانه سطح tHcy پلاسما (median±IQR) 20.95±12.17mmol/L و میانه سطح اسید فولیک و ویتامین B12 سرم به ترتیب 101.55±113.92ng/ml و 945±526.5pg/ml بود. از بین این بیماران 75 درصد در محدوده بالاتر از طبیعی، 15 درصد در محدوده مرزی و 10 درصد در محدوده طبیعی tHcy پلاسما قرار داشتند. همچنین 12.5 درصد از بیماران، دارای سطح طبیعی اسیدفولیک سرم و 87.5 درصد دارای سطح افزایش یافته آن بودند. در مورد ویتامین B12 سرم 37.5 درصد در محدوده طبیعی و 62.5 درصد در محدوده بالاتر از طبیعی قرار داشتند. هیچ ارتباط معنی داری بین tHcy پلاسما با سن، سابقه دیالیز، مصرف سیگار، قهوه و چای، وضعیت یائسگی، سابقه شناخته شده دیابت ملیتوس، هیپرتانسیون و هیپرلیپیدمی، آلبومی، کراتی نین، اوره، سطح ویتامین B12 سرم و مقدار دریافت غذایی اسید فولیک و ویتامین B12 مشاهده نشد. نوعی همبستگی معنی دار و معکوس بین tHcy پلاسما با قد، سطح اسید فولیک سرم و مقدار دریافت غذایی ویتامین های B6 و B2 وجود داشت. به علاوه، متوسط سطح tHcy پلاسما در زنان به طور معنی داری، بالاتر از مردان بود.
نتیجه گیری و پیشنهادات: با وجود مکمل یاری با اسید فولیک، فقط درصد کمی از بیماران، وارد محدود طبیعی tHcy شده اند که این مساله، لزوم مکمل یاری با دوزهای بالاتر اسید فولیک را به صورت توام با ویتامین های B12 و B6 و عوامل دیگر مشخص می کند. سطح افزایش یافته اسید فولیک سرم، احتمالا در نتیجه اثر محیط اورمیک بر دسترسی درون سلولی این ویتامین، بروز کرده است. سطح افزایش یافته ویتامین B12 سرم نیز ممکن است در اثر عدم تبدیل آن به فرم فعال، در محل اصلی تبدیل، یعنی کلیه ها، ایجاد شده است.