مهرگذاری ژن ها و بیماری های ژنتیک: مروری بر دو نشانگان پرادر - ویلی و آنجلمن

به بروز افتراقی یک ژن، بسته به اینکه از پدر یا مادر به ارث رسیده باشد، مهرگذاری ژنی می گویند (1). مهرگذاری ژنوم به صورت اپی ژنتیک، یک منطقه ویژه را بر اساس خاستگاه آن از پدر یا مادر علامت گذاری و بیان یا عدم بیان آن را تنظیم می کند (2). مهرگذاری ژن ها طی تکوین سلول های جنسی یا پس از لقاح و در مرحله ای که هسته گامت ها در سیتوپلاسم سلول تخم از هم جدا هستند، انجام می شود. مهرگذاری در طی تشکیل سلول های جنسی پاک می شود و دوباره استقرار می یابد، به این ترتیب مهرگذاری ویژه و مناسب جنسیت، به فرزند منتقل می شود (3). اولین ژن مهرگذاری شونده عامل رشد شبه انسولین 2 (IGF2) نام دارد که در سال 1991 در موش شناسایی شد (4 و 5). حدود 50 ژن مهرگذاری شونده مشابه در ژنوم انسان و موش شناسایی شده است. این ژن ها عموما به صورت دسته ای قرار می گیرند. درون این دسته های ژنی، ژن هایی با مهرگذاری پدری و مادری وجود دارند. مهرگذاری ژن های نزدیک معمولا یا پدری و یا مادری و نشان گر وجود چندین روند تنظیمی درون دسته های ژنی است (6). ژن های مهرگذاری شده در انسان بر روی کرموزوم های 1، 6، 7، 11، 13، 14، 15، 19، 20 و X قرار دارند (7). دو دسته ژنی مهرگذاری شونده در انسان، یکی در بازوی بلند کروموزوم 7 (7q15) و با اندازه یک میلیون جفت باز (1Mbp) و دیگری در بازوی بلند کروموزوم 15 (15q11-q13) و با اندازه 2 میلیون جفت باز (2Mbp) شناسایی شده است. مهرگذاری احتمالا با تنظیم رشد و نمو در طی بارداری و مراحل اولیه شیرخوارگی و رفتارهای پیچیده انسانی مثل جنون جوانی، تمایل به الکل، زبان آموزی و تعامل اجتماعی ارتباط دارد (8).